Je hebt processen en je hebt politieke processen. Het verschil zal de meeste mensen duidelijk zijn: bij een politiek proces staat de uitslag op voorhand vast, en doen waarheid en rechtvaardigheid er niet toe. In Nederland lijkt men daar met Wildersproces2 intussen het politiek gemotiveerde proces tussen aangebracht te hebben.

Het tweede Wildersproces verschilt in opbouw overduidelijk van het eerste. Niet alleen is de verdediging van Geert Wilders van een ander type, maar de uitslag en het rumoer er om heen hebben ook het beeld bepaald van ene proces op politieke gronden. Speciaal het optreden van raadsheer Tom Schalken van het Amsterdamse gerechtshof speelde hier in een grote rol. Het Openbaar Ministerie was tijdens het eerste Wildersproces zelf niet overtuigd van haar zaak, en ook dat heeft een rol gespeeld.

Hoe anders gaat het er tot op heden aan toe bij het tweede Wildersproces. Advocaat Gert-Jan Knoops is van een geheel ander type dan Bram Moszkowicz, maar curieus genoeg heeft het OM een aanklager opgesteld die van eenzelfde type als Bram Moszkowicz is: spektakel, grote woorden en een mediastrategie. Niet langer gaat het er om te bepalen in hoeverre de wet al dan niet overtreden is. Onmiskenbaar is dat het Officier van Justitie (OvJ) Wouter Bos om een veroordeling gaat. En daarom worden alle registers opengetrokken.

Wilders en zijn advocaten waren vandaag niet op de zitting van de tweede dag van het proces. Uit dit berichtje van de NOS kunnen we opmaken dat vandaag theoretisch de dag was voor een preliminair verweer, maar advocaat Knoops had voor het hele proces uitstel bepleit. Dat krijgt hij niet, maar wel de gelegenheid om op 23 september dat verweer alsnog te voeren. Een maand voor het eigenlijke begin van de strafzaak op 31 oktober. Een voorbeeld van de attitude van het OM vandaag:

Officier van justitie Wouter Bos uitte tijdens de zitting vanochtend forse kritiek op de PVV-leider en zijn advocaten. Ze proberen volgens hem continu de aandacht te verleggen en tijd te kopen om zo uitstel van het proces te krijgen. De advocaten van Wilders voeren in zijn ogen een tactiek van vertraging.
Volgens Bos is de samenleving gediend met een rechtvaardige en juiste, maar ook met een doelmatige en tijdige beoordeling van deze zaak. “Een zaak die uitsluitend draait om de fundamentele vraag naar de verhouding tussen vrijheid van meningsuiting en discriminatieverbod. Een vraag waarop niet alleen Wilders maar ook de samenleving een tijdig rechterlijk antwoord verdient”, aldus Bos.
De aanklager vindt dat de strafzaak tegen Wilders “tot normale proporties moet worden teruggebracht“. Bos: “Aanvankelijk wekte de verdediging bij ons de indruk de zaak op inhoud te willen bepleiten. Er geen circus van te maken. En elkaar met fatsoen te bejegenen. Inmiddels vragen wij ons af waar de verdediging uit koers is geraakt.’’

Niet misselijk, zulke grote woorden (vet gedrukt is door mij gedaan). Maar is dit voldoende om te spreken van een politiek gemotiveerd proces? Dat lijkt me toch overdreven. Deze woorden rechtvaardigen naar mijn gevoel ook niet de NOS-kwalificatie ‘forse kritiek’. Dat wordt allemaal echter anders als we in overweging nemen op welke wijze het OM gisteren al een startschot gaf voor de mediacoverage van deze zaak. En dan begint het naar mijn gevoel te stinken.

In hoeverre RTL zich hiermee voor het karretje van het OM heeft laten spannen, of dat men denkt dat het zaken zelf heeft bedacht kan ik moeilijk beoordelen, maar de kop die de site van RTL er gisteren boven zette was suggestief genoeg:

PVV-getuigen: Minder Marokkanen-uitspraak Wilders nauwkeurig voorbereid.

En het klinkt in de context waarin het bij RTL werd geplaatst allemaal heel duidelijk, en niet voor misverstand vatbaar. Je gaat je er van afvragen waarover de verdediging het eigenlijk nog zou kunnen hebben? Afgezien van smeken om een genadige behandeling, dan. Dat RTL het een reconstructie noemt maakt het niet alleen sensationeler, maar ook tendentieuzer. Dat is kwalijk. Er wordt zodanig geciteerd uit getuigenverklaringen van PVV-medewerkers dat een beeld oprijst van een PVV die uit was op de rel die ontstond. Cruciaal zijn de twee citaten uit onderstaand screenshot:

Wat hier wordt weggelaten – en wat de suggestie van het geheel diametraal wijzigt – is dat Wilders eerder in zijn speech wel degelijk heeft gesproken over criminele Marokkanen, en dat voor de aanwezigen onmiskenbaar moet zijn geweest dat dat de context was waarin de gewraakte minderminderminder-uitspraak werd gedaan. Dat verandert ook de betekenis van de getuigenis van Van Zonneveld. Duidelijk wordt, als je het met volledige kennis van zaken leest, dat men tijdens het vooroverleg heeft geconcludeerd dat ‘crimineel’ pertinent onderdeel van het betoog moest zijn.

Heeft RTL zelf deze foute conclusies geconstrueerd, zijn de verslaggevers in kwestie de mist in gegaan, of is dit op deze wijze ingestoken door het OM? Gecombineerd met de verbale aanvallen van de OvJ vandaag lijkt het laatste het meest waarschijnlijke geval. Dat zou veel zeggen over de wijze waarop het OM deze zaak aanvat, en haar vastbeslotenheid in ieder geval een publieke veroordeling rond te krijgen. Óók als de rechters in het juridische discours daarin niet mee gaan en Geert Wilders vrijspreken.

Anders dan een politiek gemotiveerd proces kun je dit daarom niet meer noemen.