Onmacht is het sleutelwoord dat aan de vooravond van grote veranderingen het debat overheerst. Kan niet, mag niet, wil niet, lukt niet – allen komen op hetzelfde neer. Een crisis bezweren vereist leiderschap. Crises bezweren vraagt veel meer: geluk. Een storm aan crises kun je slechts hanteren door grote veranderingen.

Hoe groot de crisis in West-Europa geworden is wordt op dit moment geïllustreerd met de poging van onze zwakke overheden om in ieder geval de publieke opinie stil te krijgen. Alsof het tot zwijgen brengen van een boodschapper ooit een probleem de wereld uit geholpen heeft.

Maar het is een zoveelste signaal dat we geen crisis meemaken, maar crises (meervoud) beleven. Decennia van zwak en onverstandig leiderschap hebben geleid tot problemen die door steeds sterkere interferentie elkaar zijn gaan versterken. De meest herkenbare daarvan zien we nu om ons heen terwijl de doodstrijd van de EU een aanvang genomen heeft.

Het onderdrukken van de internetmedia is een hopeloze exercitie die slechts op de agenda kon worden gezet door leiders die te zwak zijn om grotere problemen aan te vatten, en dus besloten eerst de muggen die rond hun hoofd zoemen tot zwijgen te brengen. Nog afgezien van de vraag of dat haalbaar zal blijken, is het een uiting van onbegrip voor wat speelt en wat gevraagd wordt. De EU-brede poging intermedia te onderdrukken is juist zo zinloos, omdat het de basis van haar regeringsfilosofie onder graaft. Kan een democratie zich redden door de democratie af te schaffen? Dat is wat men nu poogt; het is een zinloze exercitie. Eerder schreef ik al dat men in Nederland nu dus een poging lijkt te gaan doen de borreltafel te verbieden door haar af te schaffen en te onderdrukken. Dat is alleen een pathetische uiting van pure onmacht van een radeloze elite die geen idee meer heeft welke kant uit te springen.

Wat we beleven is een interferentie van zaken die elk op zich moeilijk genoeg waren, maar gezamenlijk onmogelijk te sturen zullen blijken voor zowel EC en EU, als voor de regeringen op nationaal niveau. Die laatsten juist omdat zij zich met handen en voeten aan de EU hebben verbonden. Maar laat ik me hier beperken tot een opsomming van die onmacht in een steeds sneller verlopend proces van verval.

De censuur die het verbieden van de internetmedia (daar komt de huidige poging op neer) op gang zal helpen kun je niet los zien van het aan banden leggen van alle verslaggeving. Waarom komt daarop geen reactie van de traditionele reguliere media? De enige reden die ik bedenken kan is dat deze financieel al zo ver aan de grond zitten dat ze denken dat het onderdrukken van hun modernere concurrenten hen redden kan. Dat NRC een steeds wilder om zich heen slaande toon heeft is al vaker aangetoond, dat er ook bij andere media stilletjes gezwegen wordt (alleen in Elsevier zijn kritische geluiden hoorbaar) laat zien dat men lijkt te hopen dat de internetmedia het loodje zullen leggen. Ik wist niet dat de nood al zo hoog gestegen was, maar het kan makkelijk: het bericht onlangs dat het televisiegebruik door de jeugd vrijwel verdwenen is moet ook voor de staatsomroep een zware slag zijn geweest. Het is een onherroepelijk doodsvonnis met een uitvoeringsmoment op een termijn van hoogstens een paar jaar.

De EU is in doodsnood. Het hoog oplopende conflict tussen Oost en West-Europa over de asielmigratie en wat daarbij kijken komt kan de EU eigenlijk nauwelijks overleven, gezien ook de oppositie binnen de West-Europese staten over hetzelfde onderwerp. Dat wordt nog eens versterkt door de nakende ondergang van de euro, die zowel een signaalfunctie heeft als een factor in die ondergang zal blijken. Dat de EU niet in staat is de ondergang van de euro tegen te houden heeft zij in de financiële crises van een paar jaar terug bewezen. Niet alleen die crises zelf waren een signaal van de zwakte van de basis van die munt, maar erger nog is de manier waarop men lijkt te denken die fundamentele problemen aan te pakken. Men kijkt er nauwelijks naar, maar heeft er een paar fraai gekleurde strikken aan gehangen en denkt nu gewoon verder te kunnen met een systeem dat al bewezen heeft zowel gevaarlijk als instabiel te zijn. Erger nog: de limietloze geldverruimingen om de bankencrisis te overleven hebben de munt verder verzwakt dan we weten willen. Verdere mogelijkheden politiek te parasiteren op de euro zijn naar mijn idee uitgeput, en ook dat is een slecht teken voor de politieke stabiliteit van de EU.

Het zwakke leiderschap vanuit Brussel is niet in staat aan dit alles veel te doen. Brexit lijkt hun belangrijkste probleem nu, maar in feite is het niet meer dan een vrij irrelevante afleiding. Niet alleen is de inrichting van de Brusselse moloch zodanig dat concreet het noodzakelijke krachtige leiderschap niet kan ontstaan, maar er is ook niemand in zicht die het op zich nemen kan. Het niveau van de leiders die vanuit Brussel de zaken moeten rond krijgen is werkelijk abominabel, en dan hebben ze ook nog eens de tegenwerking van zowel Europees Parlement als de nationale regeringsleiders te overwinnen willen ze iets bereiken.

En dat alles terwijl de Europese bevolking zich langzamerhand bewust raakt van het feit dat ze door hun eigen elites verraden zijn voor een schitterend maar volstrekt irrationeel idealisme. Tegen het doorbreken van die realiteit helpt geen mediabreidel van wat voor vorm dan ook. Daarvoor zijn de moderne communicatiemiddelen te goed. Proberen een deksel op dat sterk gistende reactievat dat de EU is geworden te plaatsen zou zelfs nog wel eens voor een eerdere ontploffing kunnen zorgen dan iedereen nu verwacht.

Aan de steeds sterkere interferentie van de elk op zich groeiende problemen van de EU zal het niets veranderen, omdat die geen kwestie zijn van bekendheid, maar van bestuurlijke incompetentie.

Uiterlijk over vijf jaar zitten we in de rokende puinhopen van wat eens de EU was. Meer tijd is er echt niet over. Al die tikkende klokken gaan slaan.