Iran zet de EU de duimschroeven aan om de tegen het land ingestelde sancties door de USA te negeren. De EC in Brussel doet er alles aan het de ayatollahs naar de zin te maken.

De vraag in hoeverre de Amerikaanse sancties gerechtvaardigd zijn wordt derhalve zo veel mogelijk weggemoffeld. De EU gaat er terecht van uit dat het eerste slachtoffer van een Iraanse atoomaanval Israël zal zijn, en gaat er in stilte vanuit dat de USA volgend op zo’n aanval Iran van de kaart zal vegen. Wat dat betreft is het EU-belang i die optiek niet gediend met de ayatollahs al te zeer tegen de haren in te strijken, en de belangstelling voor het welbevinden van Israël in de EU is toch al minimaal. De handelswijze van de EU laat zich dus samenvatten als NOP (niet ons probleem).

De Staatsomroep kwam om dat te ondersteunen deze week met een wijdlopig maar rammelend artikel over de voorgeschiedenis. Wat daarin ontbrak was dat bewezen is dat Iran in het geheim – ondanks het Obama-verdrag (de zogeheten Iran-deal uit 2015) dat dit moest tegengaan – wel degelijk aan kernwapens werkte. Nogmaals, dacht de EU: NOP. De hernieuwde invoering van Amerikaanse sancties tegen Iran sinds vorig jaar (deze week nog uitgebreid met een verbod op import van metaalertsen uit Iran). En in geval van NOP wil de EU de handel met Iran gewoon op oude voet voortzetten. Grafiekjes moeten het belang van Iran als handelspartner benadrukken:

En:

In feite draait het conflict om twee zaken: het nucleaire programma voor de mogelijke ontwikkeling van atoomwapens in Iran, en internationale handel met het land. Internationaal bestond lang de vrees dat Iran in het geheim gevaarlijke kernwapens ontwikkelde. Iran zelf heeft dat altijd ontkend, en gezegd dat de nucleaire activiteiten alleen gebruikt worden om energie op te wekken en voor medische doeleinden.

Dat Iran de beschuldiging heeft ontkend is EU en NOS genoeg. Nu Iran heeft aangekondigd de productie van verrijkt uranium op te voeren en zich niet meer te houden aan de Iran-deal waarin werd afgesproken dat door \Iran verrijkt uranium zou verkopen aan het westen, zit de EU nu plotseling met een pin op de neus die haar tot actie moet dwingen, zo denken de ayatollahs. Wat Iran doet lijkt de EU als puntje bij paaltje komt weinig te kunnen schelen:

Ook legde de EU in januari sancties op aan de geheime dienst van Iran vanwege geplande aanslagen in Denemarken en Frankrijk. Nederland zette in de zomer medewerkers van de Iraanse ambassade uit nadat bekend werd dat het regime in Teheran waarschijnlijk opdracht heeft gegeven tot de moord op twee Iraanse dissidenten, in Almere (2015) en Den Haag (2017).

Maar het formele terugtrekken van het land uit de Iran-deal baart Brussel toch zorgen.

De stap van Rohani komt precies een jaar na het terugtrekken van de Verenigde Staten uit het akkoord. De VS voerde zijn sancties tegen Iran daarna weer in. Ondanks de zware economische gevolgen bleef Iran zich volgens controleurs van het Internationale Atoomagentschap (IAEA) houden aan de gemaakte afspraken.

Al mochten die controleurs van het IAEA in dezelfde periode het land niet in. Wat Iran wil is kristalhelder:

De Iraanse president geeft Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië, Rusland en China nu zestig dagen om de Iraanse olie- en financiële sector te beschermen tegen de Amerikaanse sancties.

En alle betrokkenen weten dat dat niet gebeuren gaat. Dáár zit het EU-probleem. Het kan de EU au fond weinig schelen wat Iran met dat verrijkte uranium doet, haart probleem is dat het de USA wel schelen kan. Als te doen gebruikelijk wijst iedereen (EU, Rusland, China etc) met de beschuldigende vinger naar president Trump. Voor de gevolgen van dit wegkijken neemt niemand de verantwoordelijkheid. Ook binnen de USA is de scepsis overigens groot. Stuurt de combo Trump/Bolton daadwerkelijk af op een oorlog met Iran? De spanningen lopen dus op:

…with an American aircraft carrier idling in the Mediterranean and a team of B-52 bombers on standby, Iran goaded the US to strike by announcing that it would start retaining its enriched uranium and heavy water stocks instead of selling them abroad. President Hasan Rouhani also threatened to start increasing production of enriched uranium within 60 days unless the other treaty partners meet commitments related to oil purchases and other financial arrangements, something that will be almost impossible to do now that the US has ended export waivers on Iranian oil.

In zekere zin zijn de dreigementen van Iran dat het de Perzische Golf zal afsluiten als de USA niet inbindt een dreigement dat het niet waar kan maken zonder internationaal iedereen over zich heen te krijgen – via de Straat van Hormuz wordt 30% van het wereldolieverbruik vervoerd, en een Iraanse afsluiting zou direct rampzalige gevolgen voor de wereldeconomie hebben. Een aanval op de Amerikaanse schepen die die afsluiting zouden verhinderen zou oorlog onvermijdelijk maken, en je kunt je afvragen in hoeverre de schepen die er nu liggen als lokaas voor een dergelijke aanval moeten worden gezien.

De timing van de Iraanse aankondiging is al even interessant. Is het land in staat zodanige verdeeldheid te zaaien dat het westerse blok desintegreert? Dat zou zowel in het belang van Rusland als China zijn – twee mede-ondertekenaars van de Iran-deal – en de USA internationaal in de hoek duwen. En heeft de EU daartoe het lef?? Wat de EU voorlopig weerhouden zal is de Saudische belofte elk tekort door niet-geleverde Iraanse olie op te vangen door extra leveranties, maar ook die oplossing is eindig.

Tegelijk laten de Iraanse diplomatieke bewegingen zien dat de sancties het land pijn doen. Erg veel pijn:

Het wordt hoe dan ook een close-call. Of de ayatollahs capituleren door een nieuw verdrag te sluiten op basis van de eisen van de regering-Trump, of er komt oorlog. In de tussentijd lijken Rusland en  Iran een zijweg te bewandelen door de Syrische burgeroorlog in te zetten als katalysator die de USA dwingt haar kaarten te tonen. OOk daar kan de machteloosheid van de EU worden geëxploiteerd en bovendien Turkije als joker in het spel worden gebracht.

---

Meer over het reilen en zeilen van Iran vindt u hier op Veren of Lood.