De Italiaanse centrale bank haalt nu een stunt uit waarmee zij het voortbestaan van de euro ernstig bedreigt.

Een paar jaar terug waren de geruchten over een ineenstorting van de euro bijna dagelijks nieuws – en als de ECB de EU aan alle de ooit afgesproken regels van Stabiliteitspact en andere euro-afspraken gehouden had, was de gemeenschappelijke munt al enige jaren een slechte herinnering geweest. Zoals bekend: in plaats van haar verantwoordelijkheid te nemen als aanjager van een onrealistisch droombeeld zette de EU door, in de hoop een crisis te creëren op de top waarvan men naar een volledig geïntegreerde unie hoopte te surfen. Maar de EU heeft zich in de hoeveelheid crises die zij veroorzaakte verslikt, en moet nu alle zeilen bijzetten om te voorkomen dat de unie uit elkaar dondert. De naden laten al los, en ook in de oude kernlanden zijn de problemen legio.

Dat wordt versterkt door de problemen met de Italiaanse banken. Berucht in dit verband is de oudste bank ter wereld: Monte dei Paschi. Deze bank dreigt het hele Italiaanse bancaire systeem met zich mee te trekken richting ondergang, en de Italiaanse Centrale Bank lijkt niet bij machte dat tegen te gaan. Het was verstandiger geweest als Italië – net als Spanje – een bad bank had opgericht om alle vuil in te verzamelen. Probleem was alleen dat er in Italië meer vuil te vinden was dan iemand wilde ontdekken. En dat was weer gekoppeld aan de stabiliteit van de euro, en de landen die haar ondersteunen konden. Als Italië in 2012-13 ook had behoord tot de landen die op de een of andere manier een bail-out nodig hadden gehad, had weinig de euro kunnen redden. Zodat tot uitstel werd besloten.

De tijd dat er kon worden uitgesteld is nu voorbij, en zoals dat gaat: het is erger geworden met de Italiaanse banken. Bij de beurscrash vorige week gingen naast Deutsche Bank de Italiaanse (en Griekse) banken voorop bij de ellende. En die Italiaanse banken hebben nu te weinig gezonde leningen om als onderpand te geven aan de Italiaanse Centrale Bank voor het verkrijgen van de zo noodzakelijke contanten voor het gaande houden van hun negotie. Kortom – Italië zit diep in de shit, want de Italiaanse banken moeten af van $225 miljard ‘bad loans’. En het zijn juist deze leningen die de Italiaanse banken nu bij hun Centrale bank in willen ruilen voor contanten – wat die leningen naar alle waarschijnlijkheid niet waard zijn. Maar ze hebben weinig anders meer beschikbaar dat niet al is beleend.

Als er iets is dat de belastingbetaler niet zou moeten willen, is het juist dit. Want als de overheden een bank op deze condities gaan ‘redden’, betaalt de bevolking daar nog tientallen jaren letterlijk het gelag voor. Sowieso omdat het weinig anders lijkt te zullen worden dan uitstel van executie – met een paar maanden, weken, uren wellicht. Een overzichtelijk korte termijn in ieder geval. En daarna barst de bom voor iedereen.

De Italiaanse Centrale bank heeft nu juist dit gedaan, door staatsgaranties te geven op de afbetaling van de rommel die men onderbrengt. Dat klinkt mij bekend in de oren, aangezien dat idee in zekere zin is bedacht door de Nederlandse minister van Financiën Dijsselbloem. Weliswaar om de begroting rond te krijgen, en met een zekere wijze van redelijke verwachting ingebouwd. Maar het bleef een ongezond principe, schreef ik al drie jaar terug, al had ik toen onvoldoende fantasie om te verwachten dat Italië via deze omweg dezelfde truc zou uithalen. Maar waar het op neerkomt dat de ECB, en dus de Eurozone, via een omweg als geheel verantwoordelijk wordt voor al deze ‘bad loans’. Want als dit instort, staat vast dat Italië zijn garanties niet zal kunnen nakomen. En aangezien ook vast staat dat Italië te groot is voor een bail-out, zal de rest van de Eurozone mogelijk bezwijken onder het negatieve saldo van de nu aangegane verplichting.

Fijn gedaan, weer.