Dat Pakistan daarbij uiterst vijandig staat tegenover het Westen geeft mij enerzijds de gedachte ‘ik ben toch niet gek dat ik mijn vijanden help’ en anderzijds, meer malicieus de gedachte: ‘we moeten die mensen snel helpen, des te eerder gaat die samenleving ten onder’. Want effectiever dan een bewapend leger om een land eronder te krijgen, is een leger hulpverleners die het goede komen doen.

Maar die ideologie is, ondanks alle verwerpelijkheid ervan, geen reden voor mij om dan maar niets te geven, en allahs’ water maar over allahs akkers te laten stromen. De reden dat ik dat niet doe is omdat ik er niet Machiavelliaans genoeg voor ben.

Ik ben er ten diepste van overtuigd  dat hulp niet helpt, en dat -als er al mensen beter van worden van die hulp- dat in ieder geval niet de getroffenen zijn. Van de wal in de sloot helpen, dat is nu wel het laatste waar men in Pakistan op zal zitten te wachten. There is a lot of money to be made from the poor, en deden the poor dat zelf, zij zouden natuurlijk al lang niet meer arm zijn. Kortom, het zijn de mensen in een land die in het geheel geen hulp nodig hebben, die met de opbrengsten van hetgeen hier is ingezameld gaan strijken, zij en uiteraard degenen die hier tot de hulpverleners worden gerekend. Want hulpverlenen vanuit een ander dan een eersteklas hotel en met een andere dan de beste auto’s die ervoor te vinden zijn, dat kan natuurlijk niet. En die hulpverleners, die kunnen natuurlijk alleen hulp verlenen als zij zich zodanig kunnen bedruipen dat in het zelf-overleven niet te veel tijd gaat zitten. Kijk naar Haïti bijvoorbeeld, de lieveling van vele ‘donorlanden.

Neem nu Pakistan. Daar zijn 20 miljoen mensen getroffen door de overstromingen (in 2010, Red.). Aangenomen kan worden dat dit mensen betreft die niet behoren tot de categorie van de bevolking die de schaapjes al op het droge had. Kortom, vooral de armsten zullen getroffen zijn, de mensen met meer middelen (en de verdeling van de welvaart in Pakistan is bepaald scheef, ook voor iemand die alles liever doet dan zich ‘links’ te noemen) over het algemeen niet of nauwelijks. En voor het geval deze aanname onjuist mocht zijn, dan nog geldt dat er ruim 157 miljoen mensen in Pakistan niet getroffen zijn door de overstroming. Als elders al eerder betoogd, lijkt dat aantal me ruim voldoende om de getroffenen in eigen land te helpen, iets wat men dan natuurlijk wel moet willen doen.

En daar zit wat mij betreft de crux: in het niet willen, althans niet doen door die 157 miljoen anderen. Makkelijker is het om naar het Westen te kijken of daar niet iets te krijgen is, dan zelf eens een fatsoenlijke samenleving te organiseren. Bij het organiseren van een dergelijke samenleving hebben de ‘haves’ echter geen enkel belang, die hebben slechts belang bij het bestaan van een grote groep ‘have nots’ , niet alleen om de stroom aan hulpgelden op gang te houden, maar ook om de eigen luxe positie daarmee te handhaven. Roofbouw, vervuiling, erosie, achterlijkheid, het kan niet schelen, en er iets aan doen, doet men niet. Liever kijken wat er op de eigen Zwitserse bankrekening staat en welke militaire middelen er zijn om de eigen positie te handhaven, dan een poot uit te steken voor een groep waarvan men het bestaan wil, de armen dus.

Dit verschijnsel, mensen arm houden, is vergelijkbaar met het houden van gijzelaars. Landen als Pakistan moet je eigenlijk niet als ‘samenleving’ zien maar als twee groepen mensen, waarvan de ene uit gijzelaars bestaat, en de andere uit de gegijzelden.  Want afgezien van de omvang van het gebeuren, is er natuurlijk geen enkel verschil met het geval waarin een stel boeven een school, bus of vliegtuig gijzelen en de gegijzelden daar in de ellende storten (met veel gesmeek en onderhandeling mag er soms wat water, maandverband en brood geleverd worden), en het geval Pakistan (maar vul hier ieder gewenst land in waar hulpgelden heen vloeien, die dienen alleen maar om de rijken daar rijker te maken en aan de macht te houden). Een dergelijk idee ben ik al eens elders tegen gekomen, waar weet ik helaas niet meer, maar wat mij betreft heeft het de eenvoud die de kenmerk van het ware is.

Kortom, op termijn maak je de positie van de armen alleen maar ellendiger door de rijken te subsidiëren (al zal er hier en daar wel eens –voor de camera uiteraard- een kruimeltje aan een arme toevallen) en daarmee hun positie te versterken. En die subsidie: die krijgen de rijken toch echt alleen maar zolang ze voldoende armen hebben om het Westen (of geven er nog anderen hulp?) te chanteren met de neiging daar tot (christelijke? humane?) hulpvaardigheid.

Wat er in Pakistan zou dienen te gebeuren is het houden van een nationale inzamelingsactie, en het ingezamelde geld gebruiken om eventueel noodzakelijke hulp in te kopen daar waar het te koop is. Gewoon dus van het eigen geld, want dat is er -ook in een arm land als Pakistan- genoeg, al zouden ze maar beginnen met het (laten) exploiteren van de aanzienlijke aardgasreserves daar.

Doe je het zo, dan zal er nog genoeg aan allerlei strijkstokken blijven hangen, en er nog steeds niet voldoende zijn om alle noden te lenigen, maar wat er dan blijft hangen komt dan (bij wijze van ‘wijze les’) wel ten laste van de samenleving die de problemen mede door het land niet te onderhouden, zelf mee heeft veroorzaakt. Misschien dat er dan eindelijk eens een begin van een neiging ontstaat om het eigen land, de eigen samenleving wel fatsoenlijk in te richten en te onderhouden.

Wat ik hier voor Pakistan zeg, financier het zelf of leen het maar, geldt eigenlijk voor alle landen die ontwikkelingshulp of noodhulp krijgen: financier het zelf, dan leer je er misschien eens iets van. Maar ja, dan zullen wij hier in het Westen eerst eens moeten leren dat wij niet verantwoordelijk zijn voor al die ‘gefaalde staten’, althans dat onze verantwoordelijkheid daarvoor niet verder strekt dan de omvang van de door ons verstrekte hulpgelden. Heb u naaste lief gelijk u zelve, is een oud bijbels gebod, dat later tot een onmogelijkheid gemaakt is door Jezus, die er van maakte dat men ook zijn vijanden lief diende te hebben. Dat vond ik altijd te ver gaan, dat liefhebben van mensen die je vijand zijn, en het verheugt me dan ook eindelijk eens in de buurt te komen van dat perverse gebod, en wel door het mijn vijanden dan wel niet lief te hebben, maar door hen wel een daad van liefde te bereiden, in dit geval het niet verlenen van hulp dus, anders dan tegen betaling door de ontvangende samenleving,

Vroeger zeiden ze: ‘houd jij ze arm, dan houd ik ze dom’.  Tegenwoordig geldt echter: ‘maak jij me rijk, dan houd ik ze arm’. Veel veranderd is er dus niet, en dat terwijl het daar al lang de hoogste tijd voor is.