Het event Nederlandse Leeuw – dat zich gisteren in Rijswijk afspeelde – was een warm bad. Ondanks de omvang waren de mensen die het bezochten interessant, geïnteresseerd en vooral: gemêleerd. En het deed haar ondertitel Nationale Brainstorm alle eer aan.

De organisatie liet op een bepaald moment van de dag een overzichtje zien van wat de bezoekers bij de verkiezingen vorig jaar hadden gestemd: PVV en FD maakten samen ruim de helft van het geheel uit, maar alle andere partijen waren in ongeveer gelijke mate eveneens vertegenwoordigd. Dat was zowel te zien als te merken, iets wat ook interessant wordt te zien hoe dat de opgedraafde pers dat kan spinnen zonder de waarheid geweld aan te doen. Het verhaal waaruit Bokito gisteren citeerde was voor alle aanwezigen een herkenbare miskleun.

Wat het mogelijk voor die verzamelde journalisten erger maakt nog: er gebeurde wat. Er was saamhorigheid op een positieve manier. Actuele problemen werden besproken als problemen, en niet gebaseerd op vijandbeelden waar de pers zo graag op hamert. De (islamitische) lijsttrekker van de Haagse NIDA-afdeling werd probleemloos toegejuicht bij zijn verhaal over zijn eigen Nederlandse opgroeien en achtergrond, zijn inleiding dat hij zich letterlijk in het hol van de Leeuw bevond werd gewaardeerd. Niet dat dat betekende dat het publiek het sterk met hem eens was: het gebaar van zijn aanwezigheid werd gewaardeerd, en men deed er niet moeilijk over dat te laten weten.

Dat iemand als PvdA-dissident Sander Terphuis ook aanwezig was en sprak bij een brainstormsessie, bevestigde het beeld van een grassroots-bijeenkomst waar werd gediscussieerd in plaats van over en weer gestigmatiseerd. En daarmee werd en passant ook gedemonstreerd dat er aan de rechterzijde op dit moment meer ruimdenkendheid aanwezig is dan aan de andere zijde van het politieke spectrum. Nogmaals, na alle framing van afgelopen weken was de bijeenkomst zelf een warm bad.

Niet dat dat warme bad de aanwezigen in slaap suste. De toespraak van Adjiedj Bakas was wellicht de scherpste van de avond. Als die apart beschikbaar komt op de website van Nederlandse Leeuw of YouTube (hier complete livestream, 3,5 uur) moet u die zeker bekijken gaan. Bakas zette de toon zonder scherpe randjes te benadrukken, maar zeker niet zonder de diverse risico’s die ons zijns inziens bedreigen wel degelijk te benadrukken.

Dat direct na Bakas Jordan Peterson was geprogrammeerd was het enige aan dit evenement waarvan ik echt vond dat het beter zou moeten een volgende keer. Niet alleen verlieten na die speech circa 300 mensen direct de bijeenkomst (wat jammer was), maar nu was er ook te weinig tijd de woorden van Bakas goed te laten bezinken en die in een eerste ronde brainstormsessie te verwerken.

Het verhaal van Peterson zelf was naar mijn oordeel niet wereldschokkend, maar zeker interessant. Desalniettemin kon ik me voorstellen dat je dat tegen het einde van de avond programmeert, hoezeer je dan ook de kans loopt dat veel bezoekers zich er te moe voor zouden voelen. Dat is iets dat de organisatie bij een volgende aflevering van dit event zou moeten overwegen. Als je na Adjiedj Bakas eerst de brainstormsessies had ingepland was het debat daarin wellicht wat beter uit de verf gekomen, Maar dan loop je inderdaad het risico dat de keynotespreker een beetje ‘verzuipt’. Het is een lastig dilemma, wat wellicht mede kan worden opgelost door het een volgende maal op zaterdag te organiseren. Ik begreep van diverse mensen dat voor hen een vrijdag toch een werkdag is, die men niet zomaar kon of wilde laten schieten.

Er ontbraken dus mensen, maar er waren ook ruim voldoende mensen die er wel waren. Zoals altijd met evenementen als dit krijg je de vraag: waren die en die ‘verdachte personen’ er niet ook, en is dat niet van invloed op de manier waarop daar over zaken werd gesproken? Wat die eerste vraag betreft: die mensen waren er, al waren er ook mensen die ik niet zag maar had verwacht. Wat het tweede betreft: nee. Het voordeel van dit type grassroots event is dat het de nadruk legt op de individuele inbreng van de aanwezigen. Dat betekent dat zelfbenoemde opinieleiders en andere nadrukkelijk als extremistisch afgeschilderde mensen veel minder de kans krijgen het event naar zich toe te trekken dan men denken kan. Voor mij maakte dat de gekozen formule extreem sympathiek.

De resultaten van alle deliberaties worden door Nederlandse Leeuw nog gepubliceerd. Heel wereldschokkend waren ze niet, en van een aantal ben ik eigenlijk wel zeker dat ze niet werken zullen. Is dat heel relevant? Eigenlijk niet, en als het dat is dan toch vooral om te tonen dat ook in een event als dit veel meer redelijkheid en goede wil aanwezig is dan waar wekenlang in de pers tegen werd gewaarschuwd.

In zijn afsluitende speech liet organisator Rutger van den Noort weten dat het de bedoeling is jaarlijks een sessie als die van gisteren te organiseren. Ik hoop dat dat zal lukken. Het nieuwtje heeft zeker bijgedragen aan het succes waarbij alle 2000 kaarten woensdag verkocht bleken. Het onderwerp is hoogst actueel, en het zal niet meevallen een volgend jaar met een iets ander thema evenveel succes te boeken. Ook de aanwezigheid van keynote-spreker Jordan Peterson droeg bij aan het succes. Peterson is een relatief nieuwe ster aan het firmament, en dat Nederlandse Leeuw de kans bood die nu al in Europa te zien speechen was van een ongekende weelde.

Heeft Nederlandse Leeuw het debat in ons land veranderd? Laten we het niet alleen hopen: maar het zou best eens kunnen. Vooraf had ik getekend voor een aardige bijeenkomst met circa 1400 mensen. Maar de debatten tussen ‘rechtse’ mensen over ‘rechtse’ oplossingen hebben gisteren (voor mij toch onverwachts) de achterkamertjes van gelijkgestemden verlaten en hebben zich aan Nederland laten zien als serieus en serieus te nemen. Of de pers dat op zal pikken moet worden afgewacht, maar het was zowel een mijlpaal als een prestatie van formaat van de organisatie (die zelf overigens bepaald niet erg rechts is volgens de huidige definities.)

Kortom, zorg dat er voor dat u er over een jaar op tijd bij bent voor uw kaartje. Het zou wel eens heel druk kunnen worden.

---

Zie over Jordan Peterson en zijn denkbeelden ook de essays van De Mondige, die in de aanloop naar vrijdag hier op VoL in het Engels zijn gepubliceerd.