De Britse premier David Cameron liet volgens de BBC gisteren doorschemeren dat de onderhandelingen met ‘Brussel’ wellicht al volgende maand kunnen worden afgerond, waarna een referendum over een al dan niet plaatsvinden van Brexit in juni zou kunnen plaatshebben.

Vermoedelijk heeft U daar in de Nederlandse media nog niets over gelezen, want de implicaties zijn divers, en bepaald niet mis. De NOS geeft er in ieder geval op haar site niets over, wat betekent dat het ANP zich ook muisstil houdt. Dat suggereert tenminste dat wat ik U hier ga voorspiegelen een hoge realiteitswaarde hebben zal.

Wat kunnen we voor concessies van Brussel verwachten?
Wat Brussel op zo’n korte termijn bereid zou zijn te doen blijft voorlopig gokwerk, maar een eerste voorzet kan ik wel geven: weinig. De tijd is te kort, en eigenlijk vind men in Brussel dat men zelf voldoende problemen heeft om ook Cameron en het UK nog ter wille te kunnen zijn. In die optiek is een snel referendum logisch. Hoe langer de Britten zouden proberen toch wat meer los te krijgen dan enige cosmetische veranderingen, des te meer kans dat het pathetische er van alom bekend wordt – alle kansen op een JA op voorhand de bodem in slaand. Ergo, hoe sneller de Britten overgaan tot een referendum, des te minder hebben ze in Brussel bereikt. De termijn die de BBC gisteravond meldde sloeg alle verwachtingen, dus U begrijpt …

Een korte campagne
Dat zou dan verklaren waarom Cameron nu ineens haast heeft met het afwerken van dat referendum, want men gaat er toch van uit dat veel Britse kiezers in het stemhokje last kunnen krijgen van koudwatervrees, en de stap om tegen te stemmen niet zullen aandurven. De onderhuidse campagne die sinds een paar jaar wordt gevoerd (categorie: het licht gaat uit als we niet in de EU blijven) zal daardoor in het voordeel van JA blijken. Opiniepeilers gaan er van uit, dat een kortere campagne het JA de beste kansen zal geven.

Dit is bij het NEE-kamp natuurlijk ook bekend, een reden waarom kabinetsleden met een voorkeur voor NEE hierover furieus zijn. Weliswaar is hen een maand geleden te kennen gegeven dat ze campagne tegen de EU zullen mogen voeren, maar makkelijk zal het niet zijn. Aan de andere kant: veel analisten gaan er van uit, dat bij een overwinning van NEE niet alleen Brexit komt, maar het voor Cameron persoonlijk ook Exit zal zijn. De man heeft wat te verliezen, dus alle trucs uit het EU-toverboek zullen worden ingezet. En vermoedelijk nog een paar.

Kruisbestuiving met GeenPeil
Wat men zich zou moeten afvragen in het UK is eenvoudig of dit wel verstandig is, vanuit het JA-perspectief? En ik denk dan vooral aan het GeenPeil-referendum. Twee referenda die zo kort op elkaar worden gehouden zullen elkaar zeker wederzijds beïnvloeden – speciaal als zal blijken dat de uitslag van het Nederlandse referendum zowel door EU als onze eigen regering zal worden gesaboteerd. Ik vraag me af of Cameron c.s. dat hebben meegenomen in hun overwegingen, of dat het hier sowieso een wanhopige gok betreft.

Met het noemen van het GeenPeil-referendum is eigenlijk alles gezegd over de hopeloze situatie waarin Cameron en de EU zich bevinden. Als GeenPeil uitdraait op een NEE tegen het associatieverdrag met Oekraïne, kan dat de nekslag betekenen voor de Britse JA-campagne. In 2005 gebeurde immers vrijwel hetzelfde met die serie referenda toentertijd. Dat we vervolgens werden bedrogen door de regering-Balkenende is wellicht iets dat Rutte2 zou willen herhalen, maar daarmee is het doodsvonnis van Cameron c.s. gegarandeerd getekend. Want het Britse referendum zal bindend zijn. Dat zal betekenen dat de regering-Rutte als enige optie overhoudt, een besluit wat te doen met de (vermoedelijke NEE-)uitslag van het Nederlandse referendum zo lang mogelijk uit te stellen. Maar twee maanden? Het lijkt vrijwel onmogelijk, al hoeft Rutte zich in ieder geval niet langer druk te maken over zijn geloofwaardigheid – die heeft hij nu al niet meer.

Wie weet gaat de Nederlandse regering nog wel campagne voeren, zoals Martin Sommer afgelopen zaterdag in De Volkskrant al bepleitte. Veel keus lijkt ze niet meer te hebben.

Misschien dat Juncker het al wel door begint te krijgen?