Dat Mark Rutte de doorrekening van de klimaathoax door het PBL tot na Prinsjesdag 2018 tegenhield is veelzeggend. En impeachable.

Het toont ons namelijk zowel hubris, politieke onzindelijkheid als een zeker instinct wat die cijfers zouden kunnen weergeven. Dat de NOS er vervolgens als heilig boontje over schrijft dat:

Hij kende op dat moment de uitkomsten nog niet, maar volgens politiek verslaggever Arjan Noorlander lijkt het erop dat Rutte een lastig debat over het klimaatprobleem na Prinsjesdag wilde voorkomen.

is eigenlijk van hetzelfde laken een pak. Je weet instinctief hoe het zit, maar het komt niet goed uit dat te berde te brengen. En eigenlijk wil je het ook niet weten.

De reden waarom men het bij de NOS eigenlijk niet weten wil, is al even duidelijk: als je Rutte zo snel mogelijk kwijt wilt, is het dienstig niet zijn overgang naar Brussel te frustreren. Als Rutte3 deze week ten val zou komen kan de premier zijn gladde overstap naar de vleespotten van de EU vergeten. En dat is nu net waar hij dezer dagen met zijn neus boven hangt. Als oliemannetje, zegt de NOS. Als gelanceerde favoriet voor wie de sprint reeds aangetrokken is lijkt me echter beter geformuleerd, om niet te zeggen: evident. In Brussel werden gisteren de finale puntjes op de i gezet, en op dat laatste stukje sprint moet Rutte het helemaal zelf doen. Rumoer in zijn eigen achtertuin kan hij nu niet gebruiken.

De planning van de Eerste Kamer – waar de waanzinnige klimaatwet deze week vrijwel als hamerstuk doorheen werd gejast – vertelt dat verhaal zonder mankeren. Je moet het alleen willen weten. Het is de sluip-door, kruip-door express in optima forma. Het eventuele rumoer dat nu kan ontstaan over de manier waarop Rutte dit allemaal heeft geregeld is mosterd na de maaltijd. Ook de ogenschijnlijke besluiteloosheid die gisteren in Brussel wereldkundig werd gemaakt past in die strategie.

Spitzenkandidat-systeem is dood
Want waarover gisteren geen beslissing werd genomen was óók een beslissing. Het was – onuitgesproken maar wie het overdenkt ziet het wel degelijk – ook het afserveren van het Spitzenkandidat-systeem. Dat is misschien jammer voor Frans Timmermans (alhoewel ook die door EP2019 al vrijwel kansloos werd), maar meer nog voor de laatste illusie dat het EUP zich ooit tot een waarachtig parlement zou mogen ontwikkelen. Het Spitzenkandidat-systeem zou – indien nog serieus genomen – de verheffing van Weber tot opvolger van Juncker hebben vastgelegd. Het had betekend dat de regeringsleiders zich er niet serieus in hadden mogen mengen. Nu dat toch gebeurt, en de kandidaten waarover gisteren gesproken werd feitelijk van tafel werden gehaald, gaan we weer terug naar het bekende koehandel-systeem tussen regeringsleiders. Voor Rutte persoonlijk was dat de beste uitkomst.

Voldeed het Spitzenkandidat-systeem niet? Ook dat, maar de enige reden is het niet. Het Spitzenkandidat-systeem heeft als extra onvolmaaktheid het uitgaat van de wensen van de gemene kiezer – iets waar de regeringsleiders sinds de groei van de EU-sceptici als de dood voor zijn. Dat is in zoverre terecht dat het op termijn de dood van de huidige incarnatie van de EU inderdaad zou inleiden. Want een tweede mankement van het Spitzenkandidat-systeem is dat als zich in het nieuwe EUP als grootste fractie die van de EU-sceptici en nationalisten zou vormen, de regeingsleiders geen argument hebben de voorman dáárvan te weigeren. Het schept een situatie die zij niet willen.

Kansen Rutte
Rutte zal hiervan de vruchten plukken. Als mogelijk alternatief voor de opvolging van Juncker is de naam Barnier (EU-onderhandelaar Brexit) al rondgegaan, maar dat Barnier een Fransman is maakt hem al bijna even kansloos als de Duitser Weber (die nu vermoedelijk voorzitter EUP zal blijven – opnieuw een slag voor Timmermans). Een Oost-Europese EC-voorzitter? Als zijn land niet zo’n hekel aan hem had was Tusk wellicht een kandidaat met kansen geweest, verder is er weinig aan de horizon dat kansen maakt. Rutte is vanuit dit perspectief de meest kansrijke kandidaat – mits hij in de tussentijd niet sneuvelt in het Nederlandse parlement. Want liegen, bedriegen en de beschikbaarheid van cijfers manipuleren blijven formeel nog steeds politieke doodzondes.