En ja, ik heb het weer over dat vermaledijde referendum. Over de te verwachten nasleep in ieder geval.

De fractievoorzitters van de zes grootste partijen worden door de NOS samenvattend geciteerd met: “kabinet moet iets met uitslag”. Dat haalt je de koekoek zou je denken, maar zo eenvoudig is het nu eenmaal nooit. Maar negeren is inderdaad onmogelijk geworden. Men heeft het lang genoeg geprobeerd afgelopen weken, maar zoals de Britten zeggen: the cat is out of the bag now. En wie een kat heeft, weet hoe moeilijk het is zo’n beest in een tas te krijgen als je naar de dierenarts moet. Met verkiezingen in aantocht zal de wijze waarop dit kabinet om gaat met de uitslag daarvoor van belang zijn. Al was het maar omdat het binnen de veronderstelde geheugenhorizon van het electoraat ligt. Een kat in de zak is een klap in het gezicht van de kiezer, en de uitslag van vandaag wordt mede bepaald door de uitslag die 11 jaar geleden onder het tapijt werd geveegd.

Hetzelfde is daarom van toepassing op de angst die Theodor Holman deze week uitsprak (die ik zelf overigens ook had), dat de referendumwet snel zal worden aangepast vanwege een te lage drempel. Kennelijk. Want dat deze wet nooit bedoeld was om te worden toegepast was uit alles dat vooraf ging duidelijk. Zoals ook de ontsteltenis van de regering – dat een zopas aangenomen wet moest worden toegepast – onderstreepte. Die wet nu snel weer wijzigen is daarmee een onmogelijkheid: de publiciteit daaromheen zou volledig dodelijk zijn voor iedereen die het kan worden aangesmeerd. Bovendien: is die wetswijziging dan niet ook onderworpen aan een potentieel referendum? Het is een heilloze weg.

Daar komt nog iets bij. Een ietwat pijnlijke realisatie die ik hier toch noemen moet, maar feiten zijn feiten. Wij leven in een dictatuur. Werkelijk. Niets om U zorgen te maken, welbeschouwd is elke vorm van overheid een vorm van dictatuur.Maar nochtans, een dictatuur is een dictatuur. Al noemen we die gewoonlijk pas zo als we het niet langer ontkennen kunnen – en de dictators ons niet horen kunnen.

Aangezien het in het belang is van alle dictators waardoor Nederland bestuurd wordt, is het hen dienstig ons zoveel mogelijk in de waan te laten dat we iets te vertellen hebben. Zodat ik voorspel dat het referendum inderdaad het direct beoogde effect zal hebben, maar niet veel meer. Het is voor de EU vervelend om een bloedneus op te lopen. Maar in groter verband dreigt een accepteren er van de EU in de kaart te spelen als de Britse regering daardoor het Brexit-referendum overleven kan. Wat het zwaarste is zal uiteindelijk het zwaarste wegen.

Houdt U er wel rekening mee dat de EU na het manhaftig nemen van die bloedneus alles in het werk zal stellen om het stemrecht van de lidstaten zover mogelijk uit te hollen. Versneld. Het stond toch al op de agenda natuurlijk, maar ik vrees dat ze de komende twee jaar haast zal gaan maken.