Het idee om een strafrechtelijke aangifte te doen tegen staatssecretaris Snel en de top van de belastingdienst was niet meer dan een politiek gerucht, aldus de Kamer.

Het bevreemdde dan ook zeer dat te lezen. Desondanks zou de reactie te denken moeten geven over de attitude tegenover gezagsdragers.

De Tweede Kamer heeft in een speciale vergadering uitgesproken dat het beeld in de media over strafrechtelijke vervolging van bewindspersonen en ambtenaren van de Belastingdienst niet klopt. Onder meer Trouw en RTL Nieuws berichtten hierover, in het kader van de affaire rond de kinderopvangtoeslag. Dit blijkt dus onjuist.

Toch, waar rook is, is vuur.

Het verkeerde beeld is ontstaan door een uitgelekte juridische notitie. Door een aantal Kamerleden was in algemene zin om juridische informatie gevraagd over eventuele strafrechtelijke consequenties. Dit om de komende gesprekken en debatten te kunnen voorbereiden.

Dit laatste is wat er tricky aan is. Als je er naar kijkt, is een overweging het te gebruiken nooit ver weg – anders heeft het geen zin er naar te kijken. Het argument dat je er zo dicht mogelijk tegenaan wilt zitten zonder die grens te passeren is een ongezonde vorm van sofistiek. Een dergelijk probleem heeft zich rond de Wildersprocessen al voorgedaan, en wie daar naar kijkt kan niet anders dan concluderen dat het geen gezonde ontwikkeling is.

Wat dat betreft had het D66-Kamerlid Van Weyenberg groot gelijk:

“Dit mag in deze ernstige zaak niet gebeuren. We moeten hier heel zorgvuldig in zijn.”

Wat dit weer minder sterk maakt is dat staatssecretaris Snel namens D66 lid van het kabinet is. Daardoor klinkt het teveel als preken voor eigen parochie.

Maar het oplossen van politiek falen met juridische middelen kan uit de aard van zo’n kwestie met weinig anders worden aangepakt dan met de helft plus één (dat dat de huidige politieke situatie is onderstreept dat slechts, de helft plus weinig is waarom het hier gaat) – al dan niet na verkiezingen waar die helft van zijde is veranderd.

Van politieke fouten moet geleerd worden, en dat corrigeren middels een strafrechtelijke weg niet alleen een zwaktebod is, maar ook een pad opent naar een politiek stelsel waarbij èlke (ingebeelde?) misstap via de rechter moet worden opgelost is ongezond. In feite zou een dergelijke gebeurtenis het einde van het parlementaire stelsel zoals we dat nu kennen betekenen.

Zo lang bewindspersonen de staat vertegenwoordigen, zijn zij alleen namens de staat aanspreekbaar. Dat mag echter geen vrijblijvendheid betekenen, maar zou de ondersteunende partijen van de regeringscoalitie er juist beter van moeten doordringen wat het betekent om falende bewindspersonen politiek de hand boven het hoofd te houden. Naar mijn gevoel ontbreekt het daar nogal eens aan, en dat zou men ter harte moeten nemen.

Met dit en de zaak voor zover bekend in het achterhoofd is er nog opmerkelijk veel steun bij partijen in de Kamer. Snel mag blijven, en niet omdat er over deze toeslagenaffaire niet meer te zeggen zou zijn. Au fond is dat dan toch weer onbevredigend. Er was heel wat meer gaande dan slechts een politiek gerucht.