gaat zich schrap zetten, het heeft weinig andere opties over. De kruistocht die de EC nu inzet vernietigt het weerspannige land, of de eurozone en EU.

Wel moet ik een klein voorbehoud maken bij deze analyse: niet alleen liegt de EU als de situatie precair wordt (dixit Juncker); ze lapt ook alle eigen regels aan haar laars. Anders was de eurozone al in 2010 uit elkaar gespat tijdens de crisis rond Griekenland, en waren we nooit verzeild in het drama dat zich nu en de komende jaren zal ontrollen.

Geen geknipper
Gisteren meldde ik dat de Italiaanse regering wellicht met de ogen knipperde, of zinnens was dat te doen. Dat bleek een kort venster van onzekerheid; na de bijeenkomst van premier Conte met zijn minister van Financiën en zijn beide vicepremiers maandagavond bleken de rijen gesloten. Mede dankzij de frontale aanval die de Brusselse EC heeft ingezet:

..after meeting Monday night with Prime Minister Giuseppe Conte to discuss the country’s response to the Commission’s unprecedented rejection of Italy’s budget (as well as its decision to recommend an “Excessive Deficit Procedure”) Salvini and Di Maio clarified on Tuesday that any reduction in the deficit target would be minimal – 20 or 40 basis points on the outside, keeping it well above the Commission’s recommendation for a 0.8% deficit.

De rest van de EU schaart zich braaf achter Brussel, en wacht af wat er van komt:

According to Reuters, delegates with the European Economic and Financial Committee have endorsed a draft letter signifying their support for the EDP (de strafprocedure om Italië zwaar te beboeten, red). While the statement could still change, the delegates are expected to formalize it during a Thursday meeting.

“Overall, the Committee is of the Opinion that…the debt criterion should be considered as not complied with,” the draft document said.
“A debt-based EDP is thus warranted,” the document concludes, referring to the EU disciplinary process known as the Excessive Deficit Procedure.
An EU official said the draft was still subject to changes, but its conclusions were not contentious.

Formeel maken deze gedelegeerden niet uit of die EDP-procedure voortgaat, dat doet de Eurogroep (de EU-ministers van Financiën). Binnen de Italiaanse regering lijkt minister van Financiën Tria nog het meest bewust van de onrust onder zijn collega’s in de Eurogroep, en dat die de stappen die de EC wenst zullen ondersteunen.

“We need to take into account the fears of our European partners, the degree of uncertainty in the markets and in particular in the financial markets,” Tria said. “Above all we must take into account of the uncertain economic context in which we are moving and the high level of the spread which weighs on this context.”

De objectief interessantere vraag in hoeverre de situatie in Italië afwijkt van elders binnen de EU wenst men in Brussel echter niet te stellen, zodat van een gedachtewisseling geen sprake kan zijn. Toch zijn daar wel redenen voor aan te voeren.

Meer dan financieel meningsverschil
Maar de clash tussen de EC en de Italiaanse regering is meer dan alleen een financieel meningsverschil: het is ook een confrontatie tussen de totalitaire benadering die in Brussel prevaleert tegenover de ietwat anarchistische onafhankelijkheidsdrang die minister Salvini namens Italië etaleert. En dat dat conflict het financiële aspect overstijgt schijnt in de Europese media niet iedereen te hebben begrepen, of te willen begrijpen. De strijd tussen Brussel en Rome zal mede beslissen hoe snel de Europese federalisering kan worden doorgedrukt, of zelfs deels wordt teruggedraaid. De EC is bereid de unie op te blazen als haar eigen ideaal niet kan worden gerealiseerd.

In dat verband verbaast het eigenlijk dat Italië pas vandaag aankondigde ‘Marrakesh’ niet te zullen ondertekenen. Ook de Italiaanse banken doen hun best netjes in de pas te blijven me de EU-wensen. UniCredito wist vandaag een lang verbeide emissie te plaatsen, maar goedkoop was het niet. Internationale media duiken in de zich spannende verhoudingen tussen de LegaNord en de 5Sterrenbeweging.

De ECB
De campagne op de financiële markten tegen de populistische regering in Italië kwam vorige week al op gang

The ECB, through its army of official mouthpieces, has begun warning of the potentially calamitous consequences for Italian bonds when its QE program comes to an end, which is scheduled to happen at the end of this year.

Zoals ik zaterdag ook al liet zien:

During a speech in Vienna on Tuesday, Governing Council member Ewald Nowotny pointed out that Italy’s central bank, under the ECB’s guidance, is the biggest buyer of Italian government debt. The Bank of Italy, on behalf of the ECB, has bought up more than €360 billion of multiyear treasury bonds (BTPs) since the QE program was first launched in March 2015.
In fact, the ECB is now virtually the only significant net buyer of Italian bonds left standing. This raises a key question, Nowotny said: With the ECB scheduled to exit the bond market in roughly six weeks time, “who will purchase the roughly €275 billion of government securities Italy is forecast to issue in 2019?”

Op die financiële markten hebben buitenlanders het laatste half jaar al €69 miljard aan Italiaanse staatsleningen gedumpt sinds de regering-Conte aantrad. En die positie op de financiële markten heeft natuurlijk gevolgen voor het rendement (en daarmee de kosten voor de Italiaanse overheid) op die staatsleningen. Een ander citaat van een CB-hotemetoot vorige week:

“So far I don’t think the spread has reached a level of serious concern for the banks, but we don’t know what the future will bring,”

Dit doet niet alleen de Italiaanse staat pijn, maar ook de Italiaanse banken:

An increase of 100 basis points in the sovereign spread between Italy’s bonds and Germany’s bunds reduces the Common Equity Tier 1 capital of Intesa Sanpaolo SpA and Unicredit SpA, the country’s two largest banks, by 35 basis points, according to a note by Citi Research. For UBI Banka SpA and Banco BPM SpA, two mid-sized lenders, this is larger — standing at 56 and 66 basis points.

Maar toen middelgrote bank Carige hierdoor in de problemen kwam en werd gered middels een Italiaans interbancair fonds gingen er binnen de EU stemmen op dat dit de EU-regels voor bankreddingen geweld aan deed. Maar de Italiaanse regering had weinig keus, aangezien een volledige ontmanteling mogelijk besmetting van de Italiaanse financiële instituties tot gevolg had gehad. De situatie in Italië is dus al precair, daarover geen misverstand. UniCredito heeft vandaag dan een emissie weten te plaatsen, er zijn meer Italiaanse banken met een minder aantrekkelijke investering in de aanbieding die geld nodig hebben.

Toch heeft de inzet van waarschuwingen door de ECB een schaduwzijde voor de EU, en zal daarom niet oneindig worden doorgezet. Het brengt investeerders wat al te nadrukkelijk in herinnering dat het hele bouwsel van EUI-banken in een uiterst labiele situatie verkeert, iets waarin sinds de bankencrisis te weinig vooruitgang is geboekt. Niet iets om het nog eens uitgebreid met grote investeerders van buiten de EU over te hebben als je dat vermijden kunt. Ook de investeerders in staatsleningen die Italië niet in portefeuille hebben zouden onrustig kunnen worden. En de ECB mag dan wel voornemens zijn haar programma van excessieve liquiditeitsvoorziening te staken, maar Italië is niet het enige land dat komend jaar wat leningen verlengen moet: Sinds drie jaar heeft de ECB

..spent €512 billion gobbling up German bonds (current 10-year yield: 0.35%); €416 billion on French bonds (10-year yield: 0.76%); €256 billion on Spanish bonds (1.62%); €114 billion on Dutch bonds (0.52%); €72 billion on Belgian bonds (0.83%); €57 billion on Austrian bonds (0.61%), and €36 billion on Portuguese bonds (1.98%).

Dat hield de rente die overheden betaalden lekker laag, maar het feest is voorbij. Voor iedereen.

Joker
En het zou het europokerspel niet zijn als er niet nog ergens een joker in het spel zat. Een superjoker.die speciaal  Italië ten dienste kan staan. Het grootste deel van haar financiële verplichtingen hebben de Italianen elders. Dat zit in Target2, het onderlinge verrekeningssysteem van de eurolanden. Dat is waar voor Italië de moeilijk dekbare verplichtingen zitten.

Dat moet men toch gewoon betalen? Dat is de superjoker die in het spel zit: afspraken daarover bestaan feitelijk niet:

As a reminder on TARGET2 liabilities (and assets), Norbert Häring  wrote for Handelsblatt earlier in the year,

…Hans-Werner Sinn, the former head of Ifo Institute for Economic Research, a leading economic think tank, told Handelsblatt the figure was basically worthless – an “unsecured credit against the euro system, which cannot be called in and which debtor countries pay no interest on.” A private company would simply write off the amount, he added.

…No one quite knows would happen to the Target2 system in the event of a high-deficit country leaving the euro system. Last year, ECB president Mario Draghi told the European parliament that any deficits would have to be repaid. But it appears that countries have no binding legal obligation to do so; it is simply “guidance” from the ECB.

…If Italy were to withdraw from the euro zone, its banks’ assets and liabilities would be redenominated in its new currency, which would probably see a steep fall in value. The question then would not only be whether Italy should pay its Target2 deficit, but how it possibly could. The Bank of Italy would almost certainly default on a bill for half a trillion euros.

Duitsland, Nederland, Luxemburg en Finland hebben gezamenlijk een claim van €1,318 biljoen (70% Duits) op de overige landen. Italië, Spanje en Portugal vertegenwoordigen een verplichting van €957 miljard aan andere Target2-landen. Geld dat ooit moet worden terugbetaald, maar waarvoor geen regeling bestaat, want allemaal gezellig EU en euro. Ergo: dat komt als het Italië uitkomt.

En als de komende maanden een kapitaalvlucht uit Italië op gang zou komen, dan wordt dat saldo nog groter. Want iedere miljardair die uit Italië vertrekt, laat de bank zijn geld overmaken, met als gevolg dat de verplichting van Italië weer wat groter wordt, en dat de noordelijke landen een grotere claim op het land krijgen. Hetgeen betekent dat wij de kapitaalvlucht van rijke Italianen zullen gaan voorschieten.

Zodat als de operatie om druk op Italië te zetten door gaat, veel rijke Italianen financieel het hazenpad kiezen. Dat ebben we eerder gezien, in Griekenland gebeurde indertijd hetzelfde. De druk via de ECB kan dus nooit meer dan een Pyrrhus-overwinnig opleveren. Dat is nog afgezien van de wens van Salvini & co om van Brussel verlost te raken.

Herinnert u zich dit oude bon mot nog?: Als u de bank €10.000 schuldig bent heeft u een probleem, als u de bank €10 miljoen schuldig bent heeft de bank een probleem. Italië is ons nog een groot veelvoud van €10 miljoen schuldig. Ook in overdrachtelijke zin.

---

Meer VoL-artikelen over de problemen van Italië, politiek, economisch en met de EU vindt u hier.