Het strafrecht is ziek. De beoefenaren hebben geen idee meer waar het voor dient. En die ziekte begon bij de Coornhert Liga.

Een generatie geleden waren er criminologen die voorstelden om het strafrecht maar helemaal af te schaffen. Beter bewijs zul je niet vinden voor de bewering dat ze geen idee meer hebben wat de functie ervan is in de samenleving. Een gesprek van een half uur met een historicus had ze kunnen leren dat samenlevingen zonder strafrecht nergens voorkomen. De vorm verschilt, de inhoud verschilt, al is het niet op wezenlijke punten, maar strafrecht hebben ze overal en altijd gehad. Dat kan ook niet anders want een samenleving zonder strafrecht houdt het niet lang uit.

Toch was de Coornhert Liga (1971 ) –  en meer in het bijzonder de hoogleraren Louk Hulsman en Peter Hoefnagels – voor afschaffing van de detentie, zonder dat ze daar nu een ander soort straf voor in de plaats wilden zien. Men moest alle overtreders behandelen zoals men dat met witte-boorden criminelen deed, vonden ze. Zonder boetes overigens, want geld hadden de meeste criminelen toch niet.

Deze bizarre opvatting over strafrecht en straffen heeft een heel ongewenste invloed gehad op het Nederlandse penitentiair recht met als gevolg dat Nederland een geliefd land is geworden voor internationale criminelen. Die bereiden hier hun grote overvallen voor en hun moordzaken, in de wetenschap dat je hier niet vlug gearresteerd wordt en ook niet uitgeleverd naar landen waar ze andere opvattingen hebben over het strafrecht. Zit je hier toch vast dan heb je bovendien als boef een leven als een luis op een zeer hoofd.

Wat de criminologie gedaan heeft sinds 1970 zou je dus het beste kunnen omschrijven als een grootscheepse afbraak van het strafrecht. Dat is ook daarom zo mis gegaan, omdat juist in die tijd behoefte ontstond aan grote veranderingen in het recht waardoor er effectiever kon worden opgetreden tegen nieuwe vormen van criminaliteit. Met name tegen groeps en draaideur criminaliteit. Daartegenover staat het oude systeem van strafrecht en straftoemeting praktisch met lege handen en het is zeker een van de belangrijkste oorzaken van de indrukwekkend hoge criminaliteitscijfers onder jonge nieuwe Nederlanders.

Op 3/11/14 stond er een interview in de Volkskrant met een van de leden van de Hofstadgroep, die zijn straf had uitgezeten en vervolgens was uitgezet naar Marokko. Hij had hier illegaal gewoond maar sprak vloeiend Nederlands en leek meer geïntegreerd dan de meesten. Hij had zijn straf van acht jaar uitgezeten zei hij en had spijt van zijn criminele verleden. Dat geloofde ik wel. De jongen zag er keurig uit, had helemaal niet het domme en gewelddadige van veel beroepscriminelen.

Hij en veel van zijn soortgenoten komen in de criminaliteit terecht omdat men in de subcultuur waar ze uit stammen gewend is met harde hand onder de duim te worden gehouden. Dat doet de Nederlandse overheid niet en daarom zie je Marokkanen in Nederland steeds verder gaan om uit te proberen waar hier de grenzen liggen. Dat hadden we veel eerder moeten begrijpen en er ons strafsysteem op aan moeten passen. Maar de Hulsmannen van deze wereld vonden dat in strijd met het gelijkheidsbeginsel! Alsof een criminaliteitscijfer van 60+% onder Marokkaanse jongeren niet ongelijkheid met andere Nederlandse inwoners zou aantonen.

Het strafrecht en de criminologie hebben zich los gezongen van de realiteit en het wordt hoog tijd dat daar verandering in komt.

---

Dit artikel over strafrecht verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp

Meer analyses en opinies over strafrecht vindt u hier.