Toen de Whigs in Engeland een meerderheid in het parlement veroverden betekende dat op termijn het einde van kolonialisme en slavernij. De Whigs waren de baas in Engeland en de Engelsen waren het toen nog in de wereld. De Britten maakten een einde aan de slaventransporten over de Atlantische Oceaan. De Amerikaanse Burgeroorlog beëindigde vervolgens de slavernij in de VS. Aan het kolonialisme kwam pas definitief een einde kort na de Tweede Wereldoorlog, maar al een eeuw eerder was het van karakter veranderd en sindsdien opereerde het meer ten bate van de gekoloniseerden dan van de kolonisatoren.

Beide instituten, slavernij en kolonialisme, zijn gebaseerd op een ongelijkheid tussen blanke en gekleurde volkeren. Die ongelijkheid moest op den duur wel in strijd komen met de eigen westerse humanistische uitgangspunten. Na de val van de Sovjet-Unie aan het eind van de tachtiger jaren werden de humanistische beginselen wereldwijd niet langer aangevochten. Toch pleitte de Volkskrant in het nieuwe millennium nog tegen de onafhankelijkheid van de bovenwindse eilanden met het argument dat goed bestuur beter is dan onafhankelijkheid. Dat is wel waar, denk je dan, maar als argument tegen onafhankelijkheid kan het politiek al lang niet meer gelden.

Zestig jaar geleden ruim, heeft de conservatieve katholieke politicus Charles Welter dezelfde argumenten gebruikt om de onafhankelijkheid van Nederlands Indië uit te stellen. De geschiedenis heeft hem intussen tot op zekere hoogte ook gelijk gegeven: Nederlands Indië heeft materieel gezien beslist geen baat gehad bij zijn vroege onafhankelijkheid. De dekolonisatie die onder Amerikaanse druk hals over kop heeft plaats gevonden, is niet alleen in Indonesië, maar eigenlijk in alle voormalige koloniale gebieden op een flinke dip in de welvaart uitgedraaid. Wie er paradoxaal genoeg wel profijt van hebben getrokken zijn de voormalige kolonisatoren en dan met name voor zover die hun positie zonder oorlogen hebben prijs gegeven. Zij hebben allemaal, zonder uitzondering, een welvaartssprong gemaakt zodra ze de last van de niet-westerse economieën kwijt waren.

In de koloniën zelf kwam door de dekolonisatie veel van de bestaande infrastructuur in het ongerede en raakte de handhaving van het recht en de bevordering van de interne en externe vrede in het slop.

Gelijk hebben is niet hetzelfde als gelijk krijgen en een pleidooi voor voortzetting van vreemd bestuur in landen die aan zelfbestuur nog niet toe zijn, is een pleidooi aan dovemansoren. Kolonisatie is zo in strijd met de grondbeginselen van de moderne westerse samenleving, dat het eigenlijk al van het begin af aan zijn eigen ondergang in zich droeg. Naarmate de gekoloniseerde landen Europeser werden nam het verzet tegen Europa er toe. Zo was dat twee eeuwen eerder ook in Noord Amerika gegaan.

Handhaving van de status quo was geen reëel alternatief. Portugal heeft het geprobeerd, maar de koloniale oorlogen die er het gevolg van waren hebben beide partijen, koloniën en kolonisatoren, geen goed gedaan. De tijd van de vreemde overheersing was voorbij en of de gevolgen nu goed of slecht waren, voorbij is voorbij.

———————————————————————————————————————–

Vandaag ook verschenen op het blog van Toon Kasdorp.