Toon Kasdorp had een uitgesproken hekel aan Heleen Mees, vooral vanwege haar pretenties, onmiskenbare onkunde en blahblah.

In de Volkskrant stond een stuk van Heleen Nijkamp die daarbij als vanouds de schuilnaam Heleen Mees hanteerde. Waarom de Volkskrant aan de verwarring over de naam Heleen Mees meewerkt begrijp ik niet zo goed. De reden kan niet zijn dat het zo’n goed artikel is en dat ze het bij de Volkskrant met alle geweld wilden publiceren. Maar misschien dat Nijkamp alleen wilde schrijven als dat mocht onder haar aangenomen naam.

Het stuk ging over de Dutch Disease, een naam die The Economist ooit geplakt heeft op het economisch effect van de export van het Groninger gas. Kort samengevat is dat effect een verharding van de munt, een verlaging van de interest, een verhoging van de prijzen en een rem op de binnenlandse investeringen.

Nijkamp legt dit fenomeen als volgt uit (ik citeer):

De gaswinning legt beslag op een deel van het arbeidspotentieel van de verhandelbare[1] sector waardoor de arbeidskosten stijgen. Dit wordt aangeduid als directe de-industrialisatie. Als de aardgasbaten vervolgens worden besteed komt dit ten goede aan de niet verhandelbare sector, zoals de horeca, waardoor de vraag naar arbeid daar ook toeneemt en de arbeidskosten verder stijgen.

Daar de op export gericht verhandelbare sector in de regel veel innovatiever is dan de niet verhandelbare sector, wordt langs deze weg het innovatieve vermogen van olie en gas producerende landen aangetast.

Als de gaswinning een ding niet doet dan is het beslag leggen op het arbeidspotentieel. Als U de werkloosheidscijfers in Nederland bekijkt vanaf de tijd dat er in Groningen gas wordt gewonnen dan zijn die daar constant hoger dan in de rest van Nederland. Misschien doelt Mevrouw Nijkamp hier op de aanleg van het aardgasnet, dat inderdaad in de zeventiger jaren een tijd lang veel arbeidskracht heeft gevergd, vooral van gastarbeiders. Van een aanmerkelijke verhoging van de arbeidskosten als gevolg van de gaswinning was toen en nu geen sprake omdat er zo weinig Nederlandse arbeid aan de gaswinning te pas komt. De gasbaten komen in hoofdzaak terecht bij de Nederlandse overheid en verder bij de NAM, een joint venture van Shell en Exxon Mobil, twee maatschappijen die in hoofdzaak in buitenlandse handen zijn.

De overheid heeft de gasbaten misbruikt door er een veel te groot overheidsapparaat mee op te bouwen en te hoge ambtenaren salarissen te betalen. Misschien dat Mevrouw Nijkamp de overheid bedoelt als ze het heeft over de ‘niet verhandelbare sector’ maar waarom zegt ze dat dan niet?

Dat de overheid haar geld vooral  zou uitgeven in de horeca lijkt mij een onbewezen stelling. De horeca is juist een belangrijke bron van inkomsten voor de overheid, kijkt U maar naar de cijfers van de alcoholaccijns en van de BTW op bier en gedistilleerd.

Het is waar dat de export industrie aanzienlijk innovatiever is dan de overheid. Trouwens ook Shell en Exxon Mobile zijn behoorlijk innovatief. Wat Shell betreft komt dat Nederland ten goede, wat Exxon betreft niet of nauwelijks. Rond de gaswinning zijn een groot aantal kleinere technische bedrijven ontstaan, die Nederland onder meer erg geholpen hebben bij de latere olie en gaswinning op de Noordzee en die bovendien voor hoogwaardige export zorgen. Nijkamp zou daarover haar licht hebben kunnen opsteken bij de KIVI in Den Haag.

Wat zij verder bedoelt met de-industrialisatie, die zou hebben plaats gevonden als gevolg van de aardgaswinning is mij  niet duidelijk. Heeft ze het over de afbraak van de textielindustrie in Twente en Brabant? Alle laagwaardige industrie is uit West Europa verdwenen naar de lage lonen landen en dat heeft niets van doen met de winning van aardgas. De hoogwaardige technische industrie die in de plaats daarvan is ontstaan rond de technische universiteiten van Delft, Eindhoven en Twente is meer dan een adequate compensatie en ook de dienstverlening zoals de IT heeft veel meer toegevoegde waarde dan de verouderde industrie die hier verdwenen is.

Wat wel waar is in het verhaal over de Dutch Disease is dat Den Uijl er indertijd heel onverstandig aan gedaan heeft de aardgasbaten als een soort belastingopbrengst aan te merken en er de overheidsuitgaven mee te gaan financieren. Hij wist bovendien niet hoe snel hij het aardgas tegen ramsjprijzen aan het buitenland kon verkopen, omdat hij bang was dat kernenergie na verloop van korte tijd veel goedkoper zou worden en niemand dan ons aardgas meer zou willen hebben! Het is inderdaad waar dat landen er goed aan doen niet van de exploitatie van hun natuurlijke hulpbronnen te gaan leven. Noorwegen  pakt dat veel beter aan dan wij door de olie- en gasopbrengsten in een aparte pot te stoppen waar alleen voor technische investeringen uit geput mag worden.

De gaspolitiek is zeker niet de enige blunder geweest van Den Uijl, maar wel de blunder die ons met afstand het meeste geld gekost heeft. Misschien dat Nijkamp daar nog eens over schrijven wil, maar dan wel liefst onder haar eigen naam.

---

1. Een lelijk anglicisme, waarmee wordt bedoeld het deel van de economie dat zich bezig houdt met productie en handel van goederen.

---

Dit artikel over Heleen Mees verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp

Meer van Toon Kasdorp vindt u hier.