Toon Kasdorp was een groot bewonderaar van de Democratische president Harry Truman, die Roosevelt opvolgde in 1944.

In 1948 waren de morele consequenties van de Holocaust nog niet zo onverbrekelijk deel geworden van de westerse beschaving als tegenwoordig. Rassendiscriminatie bestond overal nog volop. De dekolonisatie had in India wel zijn beslag gekregen, maar in de rest van de wereld moest die nog beginnen. De apartheid in Zuid-Afrika stond nog in de kinderschoenen en in de zuidelijke staten van de VS was er geen sprake van een Martin Luther King of andere freedom fighters. In Missouri en andere Zuidelijke staten werden negers – niggers zei men daar toen nog – niet helemaal als mensen gezien, maar als iets tussen het vee en de mensen in.

Dat Truman, die zelf uit Missouri kwam en met die houding tegenover negers moet zijn opgegroeid, een standpunt tegen rassendiscriminatie innam was erg moedig. Het kostte hem een berg stemmen beneden de Mason Dixon lijn. Het lokte de tegenkandidatuur uit van Strom Thurmond en dat terwijl hij aan de linkerkant ook al een Democratische tegenkandidaat had, Henry Wallace, een vroegere vicepresident van Franklin Delano Roosevelt.

Harry Truman is een schoolvoorbeeld van politieke integriteit. Door tegen rassendiscriminatie stelling te nemen moest hij niet alleen veel weerstand overwinnen in zijn naaste omgeving maar ook bij zichzelf, dat kan haast niet anders. Maar hij was tot de conclusie gekomen dat die discriminatie in strijd was met de grondbeginselen van de U.S. of A. en daar leefde hij naar.

Op dezelfde wijze heeft hij de afweging gemaakt tussen het aantal mensenlevens dat de bommen op Hiroshima en Nagasaki zouden kosten naar het oordeel van zijn adviseurs en het aantal dat gemoeid zou zijn met een voortzetting van de Japans Amerikaanse oorlog. Ook dat was beslist een integere beslissing. Hij heeft MacArthur tot de orde geroepen toen die zijn bevoegdheden te buiten ging en Berlijn voorzien van een luchtbrug toen het westen van die stad bedreigd werd door de Sovjets.

Amerika, Europa en de wereld mogen blij zijn dat hij het roer van Roosevelt heeft overgenomen en in handen gehouden heeft tot hij door generaal Eisenhower werd afgelost.

President Truman is moreel misschien wel de beste president geweest die de VS ooit heeft gehad. Een van de moeilijkste maar vruchtbaarste beslissingen die de man genomen heeft is het afwerpen van de atoombom op Nagasaki en Hiroshima. Dat maakte subiet een eind aan de oorlog die anders nog lang had kunnen duren en miljoenen extra levens had kunnen kosten. De bom heeft Japan met één klap uit de middeleeuwen verplaatst naar de twintigste eeuw. Zonder atoombom had men daar naar alle waarschijnlijkheid nog steeds een soort regime gehad als dat van Hirohito, en was Japan een volk van oorlogsmisdadigers gebleven.

Nagasaki, waar de Mitsubishi-fabrieken waren gelegen, kon de Japanners minder schelen. De doden die daar vielen waren in hoofdzaak arbeiders en vreemdelingen waar in het oude Japan op neergekeken werd. Maar Hiroshima was wel degelijk Japans en de totale verwoesting ervan was een voorbode van wat er met de rest van het land gebeuren ging, als ze niet meteen tot inkeer kwamen. Maar Hirohito capituleerde en Japan gehoorzaamde.

Nu ziet men zich in dat land als slachtoffer van de Tweede Wereldoorlog en van de atoombom. Maar in wezen is de atoombom hun redding geweest. Japan onder het oude regime en Duitsland onder de nazi’s waren delen van de menselijke samenleving die daarin niet langer konden worden geduld. Japan is er met relatief weinig schade van af gekomen. Het had in elk geval veel erger voor ze kunnen worden en dat het dat niet werd hebben ze aan Harry Truman te danken.

Maar een standbeeld voor die man zult U in Japan niet vinden.

---

Dit artikel over Harry Truman verscheen eerder in twee afleveringen op het Blog van Toon Kasdorp.

Meer van Toon Kasdorp vindt u hier.