Democratie en Rechtsstaat heersen in een land als je er leven kunt zonder bang te hoeven zijn dat je op grond van afwijkende meningen wordt opgepakt. Of gewoon, omdat een machtig persoon je niet mag.

Democratie is niet zozeer een kenmerk van een regering of een regime, maar van een samenleving. Het is onbegonnen werk om een democratisch regime te vestigen in een ondemocratische samenleving. Dat is wat Amerika probeerde te doen in Irak en Afghanistan en wat zulke averechtse gevolgen heeft gehad.

Een ondemocratische samenleving heeft zonder een uitzondering een ondemocratisch regime. Iedere poging om daar democratische instellingen, zoals vrije verkiezingen en meerderheidsregeringen te installeren leidt niet tot verbetering maar eerder tot vergroting van de bestaande ellende. We maken dat nu mee in het kielzog van de Arabische lente, bij de staatsgreep in Egypte en de opstand in Syrië.

Saddam Hoessein was een boef en zijn tegenstanders waren hun leven niet zeker. Maar de meerderheid van de bevolking kon in zijn tijd rustig over straat lopen zonder bang te hoeven zijn voor autobommen of etnische burgeroorlogen. Het soort regime als dat van Hoessein is wat een Arabische samenleving produceren kan, in een poging om een zekere mate van interne vrede te handhaven. Het is geen rechtsstaat en zeker geen democratie, maar het was beter dan chaos.

Chaos, als na de Amerikaanse inval in Irak, zien we op het moment in Syrië. Met buitenlandse steun van vooral Turkije en de Oliestaten wordt daar een Soennitische opstand in stand gehouden tegen de minderheidsregering van de Alawieten. De Alawieten en andere minderheden vrezen terecht voor hun leven als de revolutie zou slagen en steunen daarom vastbesloten de familie Assad. De Soennitische meerderheid in de islamitische buurstaten steunt de opstand. Ook de VN vindt het gepast deze meerderheid moreel een handje te helpen. Syrische minderheden kunnen nu eenmaal op weinig steun rekenen in de rest van de wereld.

Maar zou de wereld het ernstig menen met haar voornemen om het geweld in Syrië te beperken, dan zouden ze met Assad en de seculiere soennieten om de tafel moeten gaan zitten en proberen uit te vinden wat de meest effectieve en minst bloedige manier is om de opstand te onderdrukken en de mensen in Syrië een minimum aan recht en veiligheid te verschaffen. Waarom we alleen over gruweldaden van Assad en zijn Russische bondgenoten aan de ene kant te horen krijgen en van Isis aan de andere, blijft intussen een raadsel. Isis zijn wel soennieten maar lang niet alle soennieten worden georganiseerd door Isis. Kennelijk heeft men behoefte om de soennieten een hand boven het hoofd te houden, maar de gewelddadigheid is in Syrië van iedereen.

---

Dit artikel verscheen eerder vandaag ook op het Blog van Toon Kasdorp