Is geweld tegen de bevolking van Gaza en Somalië te vermijden? Toon Kasdorp zet het in een ander perspectief.

Zolang Somalische piraten gevangenisstraf in Nederland en andere westerse landen geen afschrikwekkend vooruitzicht vinden, zolang hun niets anders kan gebeuren dan dat ze hun wapens kwijtraken en ze dan vrij naar huis mogen of beter nog, in Nederland mogen blijven, zolang zal de piraterij in de Golf van Aden gewoon door gaan. De downside is te laag, de opbrengst is te hoog en wapens zijn te goedkoop. Ook al wordt de pakkans groter, dan schrikken de mogelijk gevolgen nog steeds niet voldoende af. Zouden de mariniers van de Europese landen op grond van internationale verdragen de bootjes uit het water mogen schieten, dan zou dat een hoop schelen. Nog beter zou het zijn om de kustplaatsen in Somalië van waaruit de piraten vertrekken met de grond gelijk te maken. Maar ook al zou er eerst gewaarschuwd worden, zodat de burgers die daar wonen zouden kunnen vluchten, dan nog zou dat levens kosten van onschuldigen.

Kunnen we dat? Of liever gezegd, mogen we het? Als we er onvoorbereid een referendum over houden dan schat ik dat zeventig of tachtig procent van de mensen zullen vinden dat dit mag en dat het kan. Onschuldigen moeten maar niet in de buurt van piraten blijven zitten. Doen ze dat wel en stoppen ze de piraten niet in het gevang, dan aanvaarden ze de risico’s. Zo is het vroeger altijd geweest en alleen de laatste vijftig jaar is dat anders geworden. Het is de humanistische kijk op het leven waardoor mensenlevens nu een absurde waarde hebben gekregen, zodat de USA ten oorlog trekken kan als twee gevangen genomen journalisten de keel wordt afgesneden.

Zouden de TV en de kranten voorafgaand aan een referendum over de oorlog met foto’s van kinderlijkjes uitleggen dat het niet aangaat, dat bombarderen, dan zou het percentage voorstemmers substantieel afnemen. Misschien wel tot beneden de vijftig percent. Onschuldige slachtoffers veroorzaken, ook al sparen we daar weer andere mensenlevens mee, dat doen we niet.

Die fatsoenlijke regeerders van ons hebben naar mijn mening ongelijk en als ze willen weten waarom dan moeten ze Max Weber maar eens lezen. Hun Gesinnungsethik is inferieur aan de Verantwortungsethik die politici horen te hebben. Als ze menen dat internationale verdragen een effectief optreden onmogelijk maken, dan moeten ze die verdragen maar opzeggen en aanpassen.

Vanwege hun Gesinnungsethik hebben de Amerikanen indertijd de oorlog in Vietnam verloren en later veel onnodige Amerikaanse levens in Irak en Afghanistan. Onnodig in de zin dat soldaten niet gevallen zouden zijn als onze Amerikaanse bondgenoten niet zo veel omslag hadden gemaakt met de levens van hun vijanden en met de levens van vijandelijke burgers. Het hele idee’ vijandelijke burgers’ bestaat tegenwoordig niet meer. Het bestond nog in de Tweede Wereldoorlog toen het ging om Duitsland en Japan, toen de geallieerden honderdduizenden burgerslachtoffers hebben gemaakt met brandbombardementen, maar burgers zijn intussen burgers, ongeacht hun affiliaties.

Burgers vinden bescherming in de Geneefse verdragen en de vijand zelf wordt beschermd door de ethiek van onze humanistische samenleving. De wereldwijde epidemie van zelfmoordaanslagen zou er niet zijn zonder de impact die de slachtoffers maken op krantenlezers en televisiekijkers. Maar terreurslachtoffers schrikken alleen het Westen af en niet het Midden Oosten. Daar regeert een andere ethiek. De waarde die we hier toekennen aan het individuele mensenleven en de publiciteit die zo veel aandacht besteedt aan het verlies van mensenlevens door geweld, maken samen het verschil.

Eigenlijk zit er iets vreemd in het gegeven dat de zelfmoordslachtoffers en de andere slachtoffers van terroristische aanslagen zoveel politieke gevolgen te weeg kunnen brengen. Vooral als je nagaat dat het er zo veel minder zijn dan de verkeersslachtoffers of het aantal mensen die dood gaan om andere redenen. Er zit iets spookachtigs in dat iemand als onze vroegere premier Van Agt zich niets gelegen laat liggen aan de zes miljoen Congolezen die de laatste jaren in een burgeroorlog om het leven zijn gekomen terwijl hij zich woedend kan maken om de duizend slachtoffers van de vorige Gaza-oorlog en de twee duizend die er de laatste keer gevallen zijn. Er zit een factor zes duizend verschil in, ongeveer het verschil tussen een olifant en een konijn, maar Van Agt ziet het niet, of het kan hem niets schelen.

De doden die in Gaza vallen als gevolg van de strijdmethoden die Hamas erop na houdt hebben geen zichtbare deuk gemaakt in de bevolkingstoename in de regio. De materiële schade was de vorige keer met Google Earth niet eens te zien door amateurs als U en ik en ook de laatste keer zag niemand er de zes miljard euro schade aan af. Hoe komt het toch dat een speciaal soort doden en schade in de publiciteit zo veel meer politieke gevolgen kan hebben dan alle andere soorten doden en schade?

De ellende van de ene mens is geen excuus voor de ellende van een ander, maar je mag wel verwachten dat iemand die ooit premier van Nederland geweest is met een rationele oplossing komt van het probleem wanneer hij het eenmaal onderkent en onverdraaglijk vindt. Dat doet hij niet. Hij geeft de schuld aan Israël en meent dat dit land zich terug hoort te trekken uit alle bezette gebieden ook zonder dat de aanslagen ophouden en met name ook zonder dat het land na een gesloten vrede in staat zal zijn zijn burgers tegen verdere aanslagen te beschermen.

Israël doet dat niet. Ook als het tien keer door internationale Hoven wordt veroordeeld om zich zonder zekerheid terug te trekken, dan doet Israël het nog niet, en terecht. Het vindt het leven en de rust van de eigen burgers gaan boven de ellende van de vijand in Gaza. Het is mogelijk dat het daar vanuit humanistisch oogpunt ongelijk in heeft maar dat verandert niets in de situatie. Amerika steunt Israël en Amerika is het machtigste land op aarde.

Van Agt mag het anders willen maar ook dat verandert weinig aan de zaak. Amerika en het redelijk deel van de mensen in andere westerse landen geven Israël gelijk en zullen dat blijven doen. Zolang dat het geval is duurt de ellende in Gaza voort. De enige oplossing is een ontruiming van Gaza en een vestiging van haar bewoners in kampen elders in het Midden Oosten. Of hetzelfde geldt voor de West Bank en Oost Jeruzalem is minder duidelijk maar misschien ook wel. Of het redelijk is of niet, het is in elk geval een oplossing en Van Agt met al zijn verontwaardiging biedt geen oplossing.

---

Dit artikel verscheen eerder vandaag ook op het Blog van Toon Kasdorp