Trump had tijdens de campagne even geen zin om de vraag van een journalist te beantwoorden. Toen de man door bleef zeuren, liet hij hem door een van zijn veiligheidsfunctionarissen de zaal uitzetten.

Kan dat zomaar of is het in strijd met de politieke mores en de fatsoensnormen van West Europa en Amerika? Ik denk dat het kan. Dat je niet verplicht bent als politicus om op alle vragen van journalisten, hoe onbetamelijk ook in jouw ogen, een antwoord te geven. Ik vind dat je mensen die zich niet aan jouw regels houden jouw zaal uit mag zetten. Dat heeft natuurlijk consequenties, zo ’n man zal daar niet met veel sympathie over berichten, maar journalisten zijn niet de baas in de wereld.

Nu Trump niet langer kandidaat is, maar president van de VS, heeft hij verdergaande verplichtingen. Nu is het niet langer ‘zijn zaal’ en moet hij ook met onbetamelijke mensen rekening houden. Maar ook nu nog geldt dat het niet de journalisten zijn die bepalen wat in Nederland of de VS wel en niet mag. Maar journalisten zijn wel degenen die erover berichten. Die hebben de verplichting dat zonder vooringenomenheid en boosheid te doen.

Als je één ding kunt waarnemen, zowel hier als in Amerika, dan is het dat die regel de laatste twee weken massaal overtreden wordt. Hier in Nederland hebben we de affaire Van der Steur gehad, waar dat voor gold en in de rest van de westerse wereld de affaire Trump. Over die vooringenomenheid en het gebrek aan journalistieke professionaliteit dat daarmee gepaard gaat wil ik berichten aan de hand van een voorbeeld. Het gaat om een column van Folkert Jensma die in de NRC van dit weekeinde verscheen. De titel van de column is De Rechtsstaat. Jensma is de juridische redacteur van de krant.

Wat hij over de affaire Vander Steur zegt, vond ik wel redelijk, maar te oppervlakkig. Daar gebeurde iets dat staatsrechtelijk van groot belang is geweest, waarbij de Tweede Kamer zich misdragen heeft en waar de meute van het journaille zich heeft laten gaan zonder door iemand ernstig gecorrigeerd te worden.

Maar op de affaire Trump gaat hij los. Hij spreekt over een deconfiture van de democratische rechtsstaat en de belangrijkste historische verandering sinds de val van de Berlijnse muur in 1989. Toen was het een verandering in positieve zin, die gepaard ging met de komst van de laptops en van de mobiele telefoon en nu gebeurt het omgekeerde, met het Witte Huis in de voorhoede en Trump als inspiratiebron. Dat het in Polen, Hongarije en Turkije fout loopt is nog tot daar aan toe, maar Trump als een Amerikaanse Erdogan? Amerika, het lichtende voorbeeld voor de westerse wereld sinds de Tweede Wereldoorlog, gaat dat nu onderuit? Hij doelt dan met name op dat inreisverbod uit zeven vrij willekeurige moslimlanden.

Laten we daar even bij stil staan. Dat waren de zeven landen die door zijn voorganger waren uitgezocht, omdat het landen zonder effectieve regering zijn, van waaruit aanslagen relatief gemakkelijk kunnen worden voorbereid. Wat Trump gedaan heeft is de restricties uitbreiden die Obama had opgelegd. Dat heeft een aantal betrokkenen een paar dagen oponthoud gekost maar het was duidelijk dat een onmiddellijke ingang van het inreisverbod de enige manier was om een grote stroom van nieuwe immigranten te voorkomen. Had men een redelijke termijn van drie of zes maanden in acht genomen dan was dat met zekerheid fout gelopen. Er is nooit sprake van geweest dat mensen met de juiste papieren niet binnen zouden komen. Dat was gewoon massahysterie. Dan beroept Jensma zich op Amerikaanse wetgeving en verdragen. Maar de verdragen die hij bedoeld zijn nooit door de VS geratificeerd en de wetten bestaan alleen in zijn verbeelding. De New Yorkse rechter waar hij naar verwijst was geen federale rechter zoals hij beweert. Dat was de rechter uit Seattle wel en daarom was er over diens uitspraak ook zoveel meer rumoer.

Trump diskwalificeerde de rechter uit Washington door hem een zogenaamde rechter te noemen, en zijn uitspraak belachelijk. Dat had hij niet horen te doen, maar de uitspraak zelf was buitengewoon pover gemotiveerd, wat bij iets met zulke verstrekkende gevolgen toch wel opmerkelijk mag worden genoemd.

Jensma vindt het niet te pas komen dat de pers ter verantwoording wordt geroepen door de president, ofschoon de pers zich massaal partijdig heeft opgesteld en er van een objectieve verslaggeving van de Trump presidency tot dusver geen sprake is geweest. Dat de ambtelijke top van de State Department ontslagen is, is geen nieuws. Dat gebeurt in Amerika altijd als er een nieuwe president optreedt. Hetzelfde geldt voor de door Obama benoemde onderminister van justitie die zich verzette tegen een door Trump uitgevaardigd decreet. Om zoiets ‘bestuur bij volmacht’ te noemen is onzin. Hier wreekt zich dat Jensma wel ooit in Leiden rechten heeft gestudeerd maar nooit als jurist werkzaam is geweest in de praktijk. Hoe ver de bevoegdheden van een president reiken is vrij gemakkelijk te vinden op het internet en waarschijnlijk ook wel in de bibliotheek van een krant als de NRC.

Dat wat we nu mee maken een stresstest is voor de Amerikaanse democratie is zeker waar, maar de stress wordt zeker zo veel veroorzaakt door het hysterische gedrag van de media als door het optreden van de nieuwe president.

Ik begrijp niet waarom we met zijn allen niet een paar weken kunnen wachten tot de nieuwe regering zich gesetteld heeft en we een oordeel kunnen vormen op basis van een duidelijk beleid in plaats van over wat we denken dat Trump gaat doen.

---

Dit artikel verscheen eerder vandaag ook op het Blog van Toon Kasdorp