De elitocratie werkt via andere wegen dan de democratie. Klimaattafels, Urgenda, gisteren Shell, allemaal meer van hetzelfde. Ook binnen de EU.

Argumenteren met gelijkgezinden is de elitocratie eigen. Waar je bij een democratische besluitvorming te maken hebt met andersgezinden die soms – al dan niet – overtuigd moeten worden, werkt het bij een elitocratie juist daaraan tegengesteld. Het gros van de beslissingen wordt door benoemde deskundigen doorgedrukt.  Ook de rechterlijke macht blijkt daarvoor bevattelijk geworden, zo lieten eerdere rechtszaken al zien. Als D66-gezinden argumenteren met D66-rechters is de uitkomst van een daar uit voortvloeiende uitspraak maar al te vaak in lijn met het gedachtegoed van dit deel van de bevolking.

Dat begint te wringen.

In het EUP werd deze week aangekondigd het argument van het democratisch debat te laten voor wat het is, en de Europese commissie te dwingen tot sneller handelen door een rechterlijke uitspraak van het EU-hof te ontlokken over de wijze waarop Polen en Hongarije hun rechtsstaat hebben ingericht. EUP-leden van D66 en PvdA gaan er in voorop.

Negen Europarlementariërs, onder wie de Nederlandse Sophie in ’t Veld (D66) en Lara Wolters (PvdA), dreigen de Europese Commissie voor de rechter te slepen, wanneer deze op korte termijn geen stappen onderneemt tegen de rechtsstaatsschending in Polen en Hongarije.
De Europarlementariërs doelen hiermee op de nieuwe wetgeving waarmee regeringen van lidstaten die de rechtstaat schenden kunnen worden gestraft met kortingen op EU-subsidies. Deze nieuwe verordening geldt voor alle EU-fondsen vanaf 1 januari 2021.

Het doet bekend aan. In plaats van eenvoudig de geijkte paden te bewandelen, wil men directe actie. Het Paradijs wil men direct bekomen – de regels van de EU moeten naar de eigen wensen worden aangepast.

Dit zijn dezelfde mensen die moord en brand schreeuwen als je voorstelt de wetgeving aangaande immigratie te wijzigen, om een evident uit de hand gelopen en nooit in de wetgeving bedoelde situatie beter te reguleren. In de optiek van deze mensen is een wijziging van wetten die niet werken, maar een situatie toelaten die zijzelf als gewenst beschouwen een aanslag op de rechtsstaat.

Wat het gevolg zal zijn van een uitspraak als waarop nu vanuit het EUP wordt aangestuurd? Een breuk in de EU is niet onwaarschijnlijk. Mij persoonlijk zal dat een genoegen zijn, de samenstelling is na Brexit al wel zó wankel geworden dat Brussel op instorten staat. Maar als als gevolg hiervan deze waanzin in de lidstaten tot norm verheven wordt, gaan we er niet op vooruit.

Terwijl, de politieke weg om de Europese commissie ergens toe te dwingen, is nu eenmaal dreigen meteen motie van wantrouwen en eventueel de hele Europese commissie wegstemmen. Maar een aantal van de daarin nu zetelende lievelingen zou na een dergelijke manoeuvre in een nieuwe commissie wellicht niet terugkeren? Derhalve neemt men de omweg via het EU-Hof.

Elitocratie?
Is elitocratie hiervoor het goede woord[1]? Daarover kun je discussiëren. Traditioneel zou je het aristocratie moeten noemen, maar daarin zit traditioneel tevens een element van erfelijkheid ingebakken. Dat zou voor een aantal van deze mensen wel degelijk van toepassing zijn, maar het miskent het mechanisme dat hier werkzaam is. We hebben hier te maken met zelfbenoemde elites, die elkaar op een steeds kleiner speelveld de bal toe spelen. Dat ze zelf ontkennen elites te zijn doet verder niet ter zake. Ik erken dat drammocratie wellicht nauwkeuriger zou zijn, maar daarin zit een te sterke element van schelden verpakt om met goed fatsoen te gebruiken.

---

1. Wie een beter woord dan elitocratie weet mag dat in de reacties verdedigen. Graag zelfs, er is behoefte aan.