Drees en Thorbecke zijn de twee grootste staatslieden van het Koninkrijk der Nederlanden sinds haar oprichting in 1813.

Sinds de oprichting van ons koninkrijk in 1813 hebben we twee staatslieden meegemaakt van uitzonderlijk formaat. In de negentiende eeuw Rudolf Thorbecke en in de twintigste Willem Drees. De staatsinrichting zoals we die nu kennen, de constitutionele monarchie, stamt van Thorbecke en de herinrichting van ons land na de oorlog en de Duitse bezetting was het werk van Drees. Thorbecke was liberaal, wat in zijn tijd de meest progressieve richting was in de politiek. Zijn staatsinrichting was een mooi voorbeeld van evenwicht. Dat die in bijna alle opzichten nog steeds bestaat, bewijst welk goed werk Thorbecke heeft verricht.

Drees was socialist, lid van de SDAP voor de oorlog en van de PvdA erna. De wederopbouw, zoals de periode na de oorlog werd genoemd, had behoefte aan een behoorlijk stuk planning en dirigisme en dat zijn kenmerken van het socialisme. Maar Drees was een praktisch mens en geen partij ideoloog. Zijn dirigeren bestond uit het bepalen van de grote lijnen en het uitzoeken van de geschikte mensen. Dat is hem wonderwel gelukt. Door zijn grote ervaring in politiek en bestuur en zijn integere karakter had hij een natuurlijk overwicht. Dat zorgde er voor dat besluiten snel en praktisch genomen werden, zonder veel tegenwerpingen, maar steeds binnen de democratische kaders.

Wie Nederland uit die tijd vergelijkt met de buurlanden valt het op hoeveel ordelijker en sneller het hier ging. Met buurlanden bedoel ik hier niet Duitsland. Dat was een geval apart en nergens anders mee te vergelijken. Maar het ging hier sneller en grondiger dan in België, Frankrijk of Engeland. Voor een belangrijk deel was dat te danken aan Drees. Die heeft ook wel de waardering gekregen die hem toekwam, maar toch heb je wel eens de indruk dat men niet helemaal heeft onderkend hoe bijzonder die man was.

---

Dit artikel verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp