De meeste rechtszaken gaan over het vaststellen van de feiten. Is dat eenmaal gebeurd dan is de juridische oplossing vaak niet lastig meer.

De enkele zaak die juridisch wel interessant is gaat meestal over een conflict van twee of meer rechtsregels, die op het eerste gezicht allebei van toepassing zijn, terwijl die toepassing tot een verschillend resultaat zouden leiden. Zo’n conflict komt vaker voor dan leken denken. Feiten zijn nooit duidelijk en geen enkele rechtsregel is absoluut. Vooral om die twee redenen zijn er rechtszaken en rechters.

Neem de vrijheid van meningsuiting. Dat is een belangrijk recht, maar geen absoluut recht. Een voorbeeld dat het dagblad Trouw ooit gaf was in dit opzicht verhelderend: Mag je in een volle bioscoopzaal brand roepen als er niets aan de hand is? Het is een meningsuiting maar daar hoeft niemand over na te denken: dat mag niet. Het is niet alleen onwaar en dom, maar als er doden of gewonden bij vallen kun je er voor de gevangenis in.

Dit voorbeeld is duidelijk maar juridisch niet interessant, omdat niemand behalve mogelijk een enkele filosoof hierover twijfelen kan. Interessanter zijn de gevallen waar zinnige mensen verschillend over kunnen denken, zoals indertijd de affaire van de Deense cartoons.

Ik ben mij ervan bewust dat onze toenmalige premier Balkenende en veel andere oprechte gelovigen in die zaak de voorrang gaven aan de bescherming van de gevoelens van gelovigen zoals zij dat zelf ook zijn, maar ik doe dat niet. Ik vind ook niet dat een bescherming van die gevoelens in de vrijheid van godsdienst ligt opgesloten. Ik wil wel erkennen dat het onfatsoenlijk is om mensen nodeloos te kwetsen in hun gevoelens, zowel godsdienstige als andere. Onfatsoenlijk en onrechtmatig liggen dicht bij elkaar, maar afwegend kom ik hier uit bij het zwaarder wegen van andere mensenrechten dan die van het recht op godsdienst. Het recht van vrije meningsuiting en het recht om gevrijwaard te worden van geweld en bedreigingen met geweld schat ik hoger dan het recht op de handhaving van burgermansfatsoen. Dat wil ik met een paar voorbeelden toelichten. Eerst die cartoons.

Ik ga ervan uit dat er bij de cartoons sprake is geweest van een bewuste provocatie. Dat, zoals de Deense redacteur dat uitdrukte, “de grenzen werden opgezocht”. Een auteur had een illustrator gezocht voor een kinderboek over Mohammed en veel van degenen die daarvoor in aanmerking kwamen durfden niet. De redacteur die dat hoorde wilde als het ware een verantwoorde steekproef nemen. Er bleken maar twaalf van de veertig uitgenodigde tekenaars bereid te zijn om Mohammed te tekenen. Niet allemaal uit angst, denk ik. Sommigen omdat ze niet wilden tekenen voor de krant die het vroeg of omdat ze het te druk hadden. Sommige anderen misschien zelfs uit welwillendheid tegenover hun moslim medeburgers.

Toch zegt dit onderzoek veel, want voor zover het uit angst gebeurde bewijst het dat geweld en dreiging met geweld werken. Fysiek geweld en andere vormen van agressie tegen gewoonten en opvattingen die ze niet zinnen worden gebruikt door een zo groot aantal moslims dat het maatschappelijke gevolgen heeft. We krijgen er een andere en minder aangename samenleving door. Dat is voor ons vervelend, maar ook voor de moslims die niet in de eerste plaats naar Europa zijn gekomen uit economische motieven, maar vanwege onze geweldloze samenleving en vanwege de grondrechten die hier wel worden gerespecteerd en in hun thuislanden niet.

Dat de Deense krant dit verschijnsel onderkende en die prenten publiceerde om het probleem aan de orde te stellen was een moedige en verantwoorde daad. Het was een knuppel in het hoenderhok, maar de krant had er een goede reden voor. Ik geef toe dat hierdoor geweld werd uitgelokt, gegeven deze trek in de islamitische cultuur. Zou voorspelbaar zijn geweest dat men alleen zou reageren door naar de rechter te lopen dan had ik de kant van de imams gekozen, maar dan had de redacteur zijn actie ook achterwege kunnen laten.

Het geweld dat werd uitgelokt is niet incidenteel, het is een structureel onderdeel van de mohammedaanse cultuur en het is onzin om daar de ogen voor te sluiten. Het is een irrelevant argument dat niet alle moslims zich zo gedragen en misschien zelfs een meerderheid niet. Er blijken voldoende moslims te zijn die wel geweld gebruiken of goedkeuren met als gevolg dat hier de samenleving in ongunstige zin aan het veranderen is. Geweld is wel degelijk onderdeel van hun cultuur en daar moeten we wat aan doen. Doorgaan alsof er niets aan de hand is, wat door Job Cohen en anderen werd bepleit, is gevaarlijk. Dat de goede moslims daar onder te lijden hebben is hun eigen schuld, dan moeten ze in eigen huis maar grote schoonmaak houden en dat doen ze niet.

Tweede voorbeeld: de dubbele strafrechtelijke vervolging van Wilders en nog een derde voorbeeld: het besluit van de Britse minister van Binnenlandse Zaken om Wilders de toegang tot het Verenigd Koninkrijk te ontzeggen.

Wilders was terecht verontwaardigd over de beslissing van de Britse regering hem niet in Engeland toe te laten en over de uitspraak van het Hof Amsterdam, waarin het OM bevolen werd hem te vervolgen. Helemaal en nog meer terecht was hij boos toen hij voor zijn politieke opvattingen voor een tweede keer vervolgd werd en hij de tweede keer wel werd veroordeeld. Als hij vindt dat we in Nederland te veel moslims hebben, dan is dat is het zijn recht als politicus om dat te zeggen en de rechter die hem daarvoor veroordeelt hoort zelf in het gevang thuis.

In Nederland zowel als in Engeland wonen veel moslims, die Wilders met geweld bedreigen. De anti Wilders beslissingen hebben een zelfde achtergrond. Britse en Nederlandse overheden willen rust in de tent. Het is zoiets als de onveiligheid op straat bestrijden door iedereen te verbieden na donker nog buiten te komen. Dat werkt wel, maar wij willen dat de overheid de veiligheid vergroot door geweldgebruik tegen te gaan en niet door mensen te verbieden op straat te komen of om korte rokjes te dragen. En al helemaal niet door parlementariërs te verbieden hun opvattingen toe te lichten.

Wilders stelt zich op tegen de aanwezigheid van de gewelddadige moslimcultuur in Europa, omdat hij meent dat de Nederlandse en nu ook de Britse autoriteiten zwichten voor het geweld en bedreiging met geweld die met deze cultuur samenhangen.

Amerika en een aantal Europese landen willen niet met Hamas praten omdat Hamas een Islamitisch-terroristische organisatie is. Een terroristische organisatie richt haar bommen en wapens tegen onschuldigen met het oogmerk daardoor de tegenstanders die ze niet rechtstreeks kunnen raken moreel onder druk te zetten. Het lijkt op gewelddadige afpersing in het normale criminele verkeer. Hamas heeft de kinderen van Gaza (de meeste inwoners van Gaza zijn kinderen) doelbewust in levensgevaar gebracht door onschuldige Joodse burgers met raketten te beschieten. Gevolg was de aanval van Israël op het deel van Gaza, waar de raketten vandaan kwamen.

Het is de bedoeling van Wilders om situaties als in Gaza in Nederland te voorkomen. Hij meent dat het daarvoor nodig is de cultuur waarin het geweld gedijt nu al aan te pakken, dat wil zeggen nog voor men hier gaat menen dat dit geweld gewoon is, dat het er bij hoort. Het is zijn overtuiging dat de Koran de moslims tot terroristische daden aanzet, of dat het moslimgeloof onvoldoende waarborgen tegen geweld bevat.
Misschien zou de cultuur van het Midden Oosten ook zonder moslims wel gewelddadig zijn, maar het geweld wordt in elk geval tezamen met het geloof uit de Dar al Islam naar de beschaafde gebieden op de wereld geëxporteerd. Wilders meent dat hij kan aantonen dat de Koran gewelddaden legitimeert. Hij staat daarin niet alleen. Veel islamkenners zijn hem in die opvatting voorgegaan. Snouck Hurgronje bijvoorbeeld, die in zijn tijd een wereld beroemd kenner was van dat geloof.

Zo moeilijk is dat trouwens niet: neem een betrouwbare vertaling in het Nederlands of in een van de andere moderne talen, lees het boek en oordeel zelf.

Dat veel moslims die geweldsoera’s naast zich neerleggen, zoals joden en christenen dat doen met geweldspassages uit het Oude Testament, doet daar niet aan af. Genoeg moslims leggen die passages niet naast zich neer. Dat verder Hamas, Al Qaeda en Hezbollah, maar ook de terroristen in Tetsjenië en Kasjmir zonder uitzondering moslims zijn, dat kan volgens Wilders c.s. geen toeval zijn. De Pakistaan Lord Ahmed had in het Britse Hogerhuis gedreigd de straat te mobiliseren tegen de komst van Wilders. Het is typerend voor het nieuwe Engeland dat in reactie erop niet de bedreiging maar de waarschuwing ervoor werd geweerd.

Het valt te betwijfelen of de raadsheren van het Amsterdamse Hof die het OM hadden opgedragen om Wilders te vervolgen de Koran grondig hebben gelezen, of dat zij voldoende historische kennis bezaten om een vergelijking tussen dat boek en Mein Kampf te kunnen maken. Als gevolg van de uitspraak van een andere Amsterdamse rechter, gericht tegen een marktkoopman van het Waterlooplein, is Mein Kampf in Nederland niet publiekelijk verkrijgbaar. Fatsoenlijke Nederlanders hebben het daarom meestal niet mee in hun kast staan. Ik heb het toevallig wel en ik kan U meedelen dat het geen gemakkelijke lectuur is, evenmin als de Koran trouwens. Maar dat je het wel lezen moet als je weten wil wat Hitler indertijd bewoog en hoe dat in geen enkel opzicht is te vergelijken met de ideeën van Wilders.

De rechters van het Hof in Wilders I hebben daarom, tenzij zij de tekst van Mein Kampf op het internet hadden gevonden, af moeten gaan op wat de publieke opinie over de Koran en over Mein Kampf te zeggen heeft. Als de raadsheren dan meenden dat een vergelijking tussen Koran en Mein Kampf uitsluitend beledigend is voor het eerste boek dan hebben zij dat van horen zeggen. Zij citeerden in hun uitspraak uit geen van beide boeken iets relevants.

De grootste Europese dichter uit de Europese middeleeuwen, Dante Alighieri, plaatste Mohammed in de achtste van de negen cirkels van de hel en deed dat niet zonder reden. De vrijheid van godsdienst, die in onze grondwet en in een aantal internationale verdragen is vastgelegd, heeft naar haar strekking alleen betrekking op verdraagzame godsdiensten. Dat blijkt alleen al uit het feit dat al die verschillende gelovigen hun vrijheid tegelijkertijd moeten kunnen genieten. Als in alle landen waar moslims het voor het zeggen hebben andere godsdiensten uit de openbare ruimte worden geweerd, dan is het redelijk van Wilders om vast te stellen dat het hier niet om een verdraagzame godsdienst gaat.

Moest die artikel 12 uitspraak van het Amsterdamse Hof gezien worden als politieke rechtspraak?

Of het een evenwichtige en goed gemotiveerde uitspraak is, moet iedereen zelf maar beoordelen, zij is op het internet te vinden en intussen is er van alle kanten uitvoerig commentaar op gegeven. Wilders heeft in elk geval gelijk dat de komst van de islam in Nederland het geweldniveau en de haatgevoelens tussen burgers heeft verhoogd en het niveau van de publieke discussies heeft verlaagd. Kijk alleen maar naar de onbekommerdheid waarmee politici als Van Bommel en Van Agt geweld tegen joden in het midden oosten bagatelliseren.

Dat moslims zich beledigd voelen als er openlijk kritiek wordt gegeven op hun Koran en hun imams zal ongetwijfeld juist zijn, maar wat daarover door hen gezegd wordt houden Wilders c.s. voor de waarheid en dat is een legitieme opvatting.

Er is in de ogen van veel inwoners van Nederland een openbaar belang mee gemoeid om zoiets te kunnen zeggen. Er is een ander openbaar belang mee gemoeid om de beweringen van Wilders publiekelijk en met argumenten te kunnen weerleggen. Maar hoe dan ook, een strafprocedure is niet de aangewezen weg en gebleken is intussen dat het eerder de reputatie van het strafrecht heeft aangetast dan die van Wilders.

Er is geen grondwetsbepaling of internationaal verdrag waarbij de ethische gelijkwaardigheid van godsdiensten wordt geponeerd. Die bepalingen roepen op om alle godsdiensten te tolereren, maar binnen de beperkingen van de wet. Het moet mogelijk zijn om vast te stellen, zonder iemand daarmee in strafrechtelijke zin te beledigen, dat de islam de wereld of in elk geval Nederland geen goed doet. Het moet mogelijk zijn, zoals Wilders bepleit om de wet aan te scherpen om de door moslims gepleegde geweldsdelicten tegen te gaan, wat bij de huidige stand van de wetgeving onvoldoende schijnt te lukken.

Wie zulke dingen zegt als politicus moet natuurlijk wel met argumenten komen. Wilders meent dat hij dat doet en wie meent dat hij ongelijk heeft moet met hem in de debat gaan. Het is daarvoor niet nodig dat Wilders zich bij Witteman vervoegt of bij andere hem slecht gezinde tv programma’s. Die discussie kan heel goed in de Kamer, in de bladen en op het internet worden gevoerd. Een Hof dat meent dat een dergelijk politiek debat overbodig is omdat het zelf wel weet wat politiek aanvaardbaar of onaanvaardbaar is, overschrijdt zijn bevoegdheden.

Cynici zullen nu zeggen dat Wilders van het Hof een strafrechtelijk forum had gekregen om zijn opvattingen publiekelijk uit te dragen en dat hij daar geen gebruik van heeft gemaakt. Men ziet dan over het hoofd dat het strafrecht in de samenleving een andere functie heeft dan het dienen van het vrije woord. Als het strafrecht een doel heeft, wat veel criminologen betwijfelen, dan dient het om belangrijke normen in de samenleving in te slijpen. Toen het Hof het OM gebood om te vervolgen toen impliceerde het daarmee dat Wilders in zijn ogen iets boosaardigs had gedaan.

Daarmee werd het toch al gevaarlijk hoge niveau van agressie tegen Wilders verder omhoog geschroefd en gelegitimeerd. Fortuijn waarschuwde toen hij nog leefde dat de demonisering die men zich tegen hem veroorloofde zijn leven in gevaar bracht. Dat het Amsterdamse Hof zich daar niets van heeft aangetrokken valt te betreuren. Dat de reputatie van de rechterlijke macht daar onder geleden heeft is de schuld van Tom Schalken en zijn mede raadsheren en niet van Wilders.

---

Dit essay verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp