Sinds Rutger van den Noort recent zijn Nexit denktank oprichtte, heb ik me afgevraagd of ik er aan mee moet doen, en waarom Nexit noodzaak is.

De analogie met Brexit is zowel begrijpelijk als een waarschuwing: het wordt geen feest er naar te streven, en vele voetangels en klemmen zullen de Nexit denktank ten deel vallen.

Er zijn wat problemen namelijk. Het argument van Van den Noort dat hij er vooral mee begint om er over na te denken teneinde de voors en tegens op een rij te zetten, maar dat een daadwerkelijk streven geen uitgemaakte zaak is moet ik helaas ook verwerpen. Alleen, dat is niet hetzelfde als een onafhankelijkheid die je morgen laat uitroepen.

De belangrijkste reden voor Nexit is vijftien jaar terug al overtuigend genoeg gegeven; de koers die de regerende partijen sindsdien volgen moet daarom in democratisch opzicht als illegaal worden beschouwd. Ook, omdat de toenmalige uitspraak (61,5% tegen) geen ruimte voor twijfel liet: Nederland wilde niet opgaan in een groter EU-staatsverband. Het gaat me te ver de er op volgend gebeurtenissen als staatsgreep te betitelen, maar een hoge mate van illegaliteit had het zeker. We leven daarom nu in een soort Bataafse Republiek.

Referenda
Dat sindsdien bij enige referenda de achterdocht jegens de EU ongebroken bleek, had later tot gevolg dat elke vorm van referendum werden afgeschaft. Dit laat zien waar het primaire het probleem zit, en dat onder het huidige bewind geen enkele open discussie mogelijk is die kan leiden tot een andere conclusie dan dat de EU ons een zegen moet zijn. Iedere gedachte over een eventuele uittreding uit de EU zal derhalve tot op het bot gefrustreerd worden. Het is daarom zinloos de mitsen en maren heel uitgebreid te bespreken, aangezien de werkelijke cijfers nooit op tafel zullen komen dan bij toeval.

Dit illustreert ook wat de enige uitweg zal zijn om de EU te verlaten, en dat hervormingspogingen ten dode gedoemd zijn. Om dat in te leiden doe ik eerst de voorspelling dat na volledige voltooiing van het Brexit-proces de lidstaten van de EU door hun vertegenwoordigende premiers nog veel vaster aaneengeklonken zullen worden door artikelen in de EU-verdragen op te nemen die elke toekomstige uittreding praktisch onmogelijk maken op straffe van draconische economische onderdrukking door de achterblijvende lidstaten. De pogingen daartoe jegens het UK uit de afgelopen vier jaar – ondanks het ontbreken van voorschriften daartoe – zijn daar een garantie voor.

Mutatis mutandis: indien een dergelijke wijziging niet wordt voorgesteld of doorgedrukt, zal dat een serieus signaal zijn dat de desintegratie van de EU reeds begonnen is en niet te stoppen valt. Het enige dat de weg naar meer en fnuikender artikelen immers stoppen kan is het verzet van enige regeringsleiders die met een veto dreigen. Daarmee wordt dan direct ook zoveel twijfel aan de EU uitgesproken dat haar demise onafwendbaar zal zijn – een reden te meer het vertrek van ons eigen land goed voor te bereiden en zo mogelijk te bespoedigen.

Effecten van een economische crisis
De aanstaande grote economische crisis – waarbij we serieus rekening moeten houden met een implosie van het bestaande financiële systeem – zal zeker het einde van het EU-muntstelsel tot gevolg hebben. Wie tot het einde in de euro blijft rondhangen zal de zwaarste klappen krijgen. Wie niet ruim voor het begin er van aanstalten maakt zich te verdedigen is al toast voor de elektriciteit is aangezet.

Een vervelende conclusie die we uit het politieke reilen en zeilen van de afgelopen 15 jaar ook moeten trekken, is dat de Nederlandse bestuurselite zich tot het uiterste zal verzetten tegen elke vorm van kritiek op de heilig verklaarde EU. Dat wijst echter wel de weg waarlangs we te zijner tijd een zieltogende EU moeten verlaten: middels ongeldigverklaring van de handtekening die premier Balkenende indertijd onrechtmatig heeft gezet, waarmee ook alles dat sindsdien op basis daarvan is ondertekend als ongeldig moet worden beschouwd.

U ziet waar dat op afgaat: een onttakeling van de zittende elite is niet te vermijden – alternatieven zijn er niet.

1813
Wie bovenstaande leest zal de schrik om het hart slaan, en dat is begrijpelijk. Het is wat logisch volgt uit de ontstane situatie. Dat sinds die handtekening van Balkenende een reeks regeringen op basis van verkiezingsuitslagen die handtekeningen hebben gezet maakt het ook nog eens voer voor juristen, maar het zijn handtekeningen die niets anders zijn dan die van het provisorische bewind tijdens een bezettingsperiode. Dat dat gedurende die vijftien jaar lang niet voor iedereen zo heeft gevoeld doet wat dat betreft niet ter zake.

Betekent dat dat je moet streven naar het herstel van de situatie van 2005? Wat dat betreft is er een precedent dat de zittende bestuurselite zeer veel pijn gaat doen: nadat de Franse bezetting in november 1813 eindigde is deels een volledig nieuw staatsbestel opgetuigd, waarbij desalniettemin zaken van het in 1795 ondergegane bewind in stand bleven, maar ook van de tussenliggende periode. Men concludeerde in 1814 terecht dat de situatie van 1795 niet hersteld kon worden, en dat moet je derhalve ook niet willen.

Om daadwerkelijk een rol van betekenis te spelen zal de Nexit denktank dit pad moeten kiezen. Zoals vaker in de Nederlandse geschiedenis zullen we deels afhankelijk zijn van gebeurtenissen buiten onze grenzen, maar is het essentieel daarop voorbereid te zijn. Anders worden we uiteindelijk meegevoerd door de Maelstrom die de EU met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid hoe dan ook zal wegvagen.

Knutselen en hervormen
Wie bovenstaande overdenkt kan niet anders dan concluderen dat ik geen enkele kans zie voor een hervorming van de EU. Dat is correct. De ontwikkelingen in Brussel laten al een tiental jaren zien hoe op kritiek wordt gereageerd: door die te smoren tot zich een kans op voortzetting van het oude plan voordoet.

Dat is een observatie die ook direct het verhaal van de Nederlandse invloed in Brussel – die voor ons land toch zo belangrijk zou zijn – torpedeert: meer dan uitstel is nog nooit bereikt, en dat is ook logisch. De belangen van de voort schuifelende moloch zijn onvermijdelijk anders dan die van de individuele lidstaten. De gedachte dat een fundamentele koerswijziging mogelijk is zal met de jaren ook steeds minder waarschijnlijk worden, in plaats van meer.

Oók een tijdelijk hervorming is derhalve een zinloze exercitie: de belangen van de EU-moloch zijn dusdanig anders, dat de logge massa die eenmaal in beweging komt niet in staat is van koers te veranderen zonder de eigen cohesie op het spel te zetten. De belangen van de lidstaten zullen daardoor altijd ondergeschikt worden gemaakt aan een eenmaal ingezette koers. Invloed daarop is een illusie van mensen die niet begrijpen hoe zo’n proces werkt, of het niet willen zien.

Alleen de heel grote lidstaten zullen op de algemene lijn enige invloed hebben – de details worden geregeerd door de gevolgen van die keuzes. En het is precies daarop waarop men pretendeert invloed te hebben? Het is een ietwat pretentieuze gedachte die regelmatig door de praktijk wordt gelogenstraft.

Dagelijkse werkelijkheid
Niet eens door de machinaties van de grote landen, want dat is niet nodig. De keus voor een koers waarover Frankrijk en Duitsland het eens worden staat eenvoudig niet ter discussie, en ook dat zien we al twintig jaar gebeuren zonder het te willen erkennen. Dat er optisch soms zaken worden uitgesproken ter stichting van de kleinere lidstaten doet daar niets aan af.

De keus voor een lidmaatschap met een eigen afgebakende identiteit lijkt me alles overziende nauwelijks mogelijk, en is dat ook nooit geweest. Die zal door de Brusselse wensen steeds verder worden uitgehold, zodat we eindigen met een situatie die je alleen maar kunt samenvatten met Heim ins Reich. Om historische redenen vergeten we het liever, maar het is pas 400 jaar geleden dat Nederland zich los begon te maken uit het Duitse Rijk. 371 jaar geleden pas werd dat geformaliseerd.

Heim ins Reich of gezellig onder elkaar?
Als we binnen de EU blijven zal daarop over 100 jaar met enig onterecht leedwezen worden teruggekeken. Alle geknutsel voor die tijd zal dan worden beschouwd als marginaal en zinloos, zo zal ons dan op scholen worden verteld. Want de winnaars vertellen het verhaal, dàt zal niet veranderen.

In plaats daarvan biedt Brexit ons de kans ons los te maken van de nieuwe periferie van de EU – die zich voor haar voortbestaan meer en meer zal richten op een bestaan als het nieuwe Heilige Duitse rijk.

Dit betoog wijst daarom ook de gedachte af dat we op eigen benen geen toekomst hebben. Onze geografische plek als knooppunt van varend vervoer garandeert die ons, en kan in eigen beheer beter worden geëxploiteerd dan als appendix van Brusselse bedilzucht.

De taak van de Nexit denktank moet dan ook worden ons voor te bereiden op de grote woelingen die Europa te wachten staan. Om  daarvan weinig geprofileerd maar efficiënt gebruik te maken. Het is ongelukkig dat er niet voldoende tijd zal zijn te observeren hoe het UK er over tien jaar aan toe zal zijn – als we drie jaar hebben ons voor te bereiden, dan hebben we geen pech.

Voor de goede orde

Dit is geen pleidooi voor een eenzijdige uitstap tegen de verdrukking in. Binnen het huidige stelsel zal dat ook niet mogelijk zijn – niet voor niets is het gros van de bevolking immer huiverig voor al te grote veranderingen waaraan risico’s kleven. Was men anders niet al lang geëmigreerd?

Tegelijkertijd verwacht ik de EU de komende tien jaar in een zieltogende spiraal ten onder te zien gaan. Dat hoeft niet te worden gestimuleerd – ook zonder hulp is men in Brussel heel goed in staat zichzelf om hals te brengen. Het zou de zaak van de onderdrukking naar verwachting eerder eenvoudiger maken dan dat het Nederland helpen zal – hoezeer het ook van belang is gedurende de tijd zo min mogelijk op te gaan in verdere samenwerkingsverbanden die niet in ons belang zijn. Zoals BankenUnie’s en andere transfers van welvaart naar landen die daar niets constructievers mee zullen doen dan hun banken sauveren.

Komende regeringen moeten zich dan ook zoveel mogelijk richten op een soort bestuurlijke guerrilla tegen verdere eenwording en daartoe coalities smeden met andere EU-lidstaten – voor de rest kunnen we slechts hopen op betere tijden.

Dat er ook na een vertrek uit het EU-verband met andere landen moet worden samengewerkt is – al evenmin als een eenzijdige uitstap – iets dat niet gebeuren zal. In tegendeel. Door Nederland met een stevige economische basis als onafhankelijke entiteit te bewaren kijken we naar de gezondst mogelijke toekomst. Als partner in West-Europa, maar niet als wingewest.