Wij hebben een verspillende overheid als het gaat om veiligheid. Aldus Ira Helsloot, sinds 2011 hoogleraar ‘Besturen van Veiligheid’ aan de Radboud universiteit, en hij houdt zich hiermee bezig.

Helsloot is gepromoveerd als wiskundige. Sinds 1994 houdt hij zich bezig met onderzoek naar rampenbestrijding, crisisbeheersing en fysieke veiligheid. Het is verfrissend om over zo’n politiek onderwerp eens een gewone bèta aan het woord te hebben.

De oratie die hij op 21/9/12 hield in Nijmegen ging dus over besturen en veiligheid en meer in het bijzonder over risicomanagement bij de overheid. Hij had de dag ervoor aan Tonie Mudde een interview over hetzelfde onderwerp gegeven in de Volkskrant.

Hij wees er in dat interview op dat de kosten die voor het vermijden van een risico gemaakt worden vaak in geen enkele verhouding staan tot de kosten voor even grote risico’s op andere punten. Dit soort disproportionele en dus verspillende kosten werden met name gemaakt als ze niet kwamen uit het budget van degenen die over de maatregelen beslisten of adviseerden. Logisch, denk je dan.

Als de brandweer zelf de zes nooduitgangen zou moeten betalen in een tunneltje van honderd meter onder een spoorlijn zouden die uitgangen er niet komen, dat wist hij vrij zeker. Vooral niet als die kosten ten laste zouden gaan van een budget waaruit ook de kosten voor nieuwe bluswagens of voor ander brandweermaterieel zouden moeten worden voldaan.

Ik laat in het midden of het een goed idee zou zijn om veiligheid in spoortunnels te laten concurreren met brandweerauto’s, maar het punt is duidelijk. Ook risico mijding is een onderwerp dat rationeel moet worden benaderd en niet emotioneel. De emoties mogen een rol spelen bij het bepalen van de prioriteiten in het bestuur, maar zijn die eenmaal vastgesteld dan moeten we met risico’s te werk gaan zoals dat ook op andere terreinen van bestuur moet gebeuren: met efficiency en een gevoel voor proportie.
Dat gevoel voor proportie was goed zoek toen tussen VROM en Verkeer en Waterstaat een geschil ontstond over het tracé van de Hoge Snelheidstrein. Dat geschil tussen ambtenaren is uiteindelijk opgelost in de ministerraad door de aanleg van de zogeheten ‘koeientunnel’. Ik citeer Wikipedia:

Voor het te kiezen tracé tussen Schiphol en Rotterdam was er een patstelling ontstaan tussen het Groene-Harttracé en de zogenaamde Bos-variant, bedacht door Willem Bos. De Bos-variant bestond uit bundeling van de hsl met de bestaande autosnelwegen A4 en A13. Het Ministerie van Verkeer en Waterstaat had het tracé door het Groene Hart ontwikkeld, maar het Ministerie van VROM had zich uitgesproken voor de Bos-variant. Uiteindelijk is het Groene-Harttracé uitgevoerd, maar om de nadelen voor het milieu te beperken werd het tracé tussen Hazerswoude en Hoogmade als boortunnel uitgevoerd. Deze Groene Harttunnel ligt onder de weilanden en wordt soms ook wel gekscherend de ‘koeientunnel’ genoemd.

Premier Kok van het toenmalige paarse kabinet noemde de tunnel ‘Paars op zijn best’. De laatste schatting van de kosten die ik heb kunnen vinden van dit ‘Paars op zijn best’ kwam uit op 900 miljoen euro en waarschijnlijk zijn de werkelijke kosten ruim meer dan een miljard geweest. Dat was dus voor een tunnel, zogenaamd voor het uitzicht, maar in werkelijkheid om een ruzie tussen twee departementen de wereld uit te helpen.

Bij Rutte II en zijn parlementaire hulp Samsom lag de taak om dit soort verspilling uit ons overheidsbudget te halen. Als dit Paars nieuwe stijl ergens toe diende dan had dat moeten zijn om de burger te beschermen tegen een verspillende overheid en of het gelukt is mag U zelf beoordelen.

---

Dit artikel verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp