Hoe diep de EU-droom in grijpt bij mensen die beter hadden moeten weten wordt in dit stukje genadeloos gefileerd en geëtaleerd.

Brakman en Garretsen, twee hoogleraren economie uit Groningen, hielden in de Volkskrant van ruim zeven jaar geleden [1] een pleidooi voor meer economische integratie in de EU. Die integratie beschouwden ze als noodzakelijk voor het behoud van de euro. Beide hoogleraren zijn leerlingen van de NYT columnist en Nobelprijswinnaar Krugman en onder meer bekend vanwege hun onderzoek naar de economische effecten van open grenzen op de arbeidsmobiliteit in Europa.

Het belangrijkste resultaat van het eerste soort onderzoek is dat door het opheffen van grenzen, zoals dat gebeurde bij het aangaan van de EU en later bij het verdrag van Schengen, grote steden, in de buurt van een vroegere grens, positieve effecten ondervinden van de vergroting van hun verzorgingsgebied, met name en hogere economische groei. Wel blijkt dat dit groei effect maar tijdelijk is. Van de arbeidsmobiliteit stelden ze vast dat die, anders dan in de VS, gering is in een EU waar grote culturele verschillen bestaan en geen gemeenschappelijke taal gesproken wordt.

U denkt misschien, dat had ik ook wel zonder onderzoek kunnen bedenken, maar het is toch goed dat vastgesteld wordt dat wat je denkt ook werkelijk zo is.

Dat een gemeenschappelijke munt niet houdbaar is voor landen met een verschillende economische productiviteit en een zo uiteenlopende discipline bij het beheersen van de overheidsuitgaven als dat in Europa het geval is, lijkt mij ook voor de hand te liggen.

Tot zover was het een economisch referaat van een soort die je in de gamma wetenschappen wel vaker aantreft: je doet een uitgebreid en duur onderzoek en constateert dat een stoel vier poten heeft en dient om op te zitten.. Daarna werd het een politiek pleidooi. Ze wilden een verdergaande economische integratie en meer centrale controle vanuit Brussel op nationale overheden en economieën.

Wat ik persoonlijk graag had gehoord van de economen is hoe groot de kans is dat die verdere integratie er ook komt. Dat zouden ze bijvoorbeeld kunnen doen op basis van ervaringen uit het verleden. Iets als de EU maar dan met een behoorlijk sterke centrale leiding hebben we bijvoorbeeld gehad in het Warschaupact. Het economische en politieke resultaat was de ineenstorting van de Sovjetunie en van het communistische systeem.

Praktisch zonder centrale leiding maar verder veel lijkend op de EU was er de Rijnbond in Duitsland. Dat was een vèrgaande economische samenwerking tussen autonome Duitse steden en prinsdommen, waar een einde aan gekomen is door de totstandkoming van het Duitse keizerrijk onder leiding van Bismarck, in feite door middel van eerst een Oostenrijk-Pruisische (1867) en daarna een Frans-Duitse oorlog (1870-71).

Een pleidooi voor grotere politieke integratie alleen om een gemeenschappelijke munt te redden is een tail that wags the dog. Daar kun je niet serieus vóór zijn tenzij eerst wordt vastgesteld dat een gemeenschappelijke munt een noodzaak is voor het behoud van de economische unie of dat de nadelen van het uit de euro stappen van een aantal lidstaten groter zouden zijn dan de nadelen die het voor de zuidelijke landen heeft om vast te houden aan een munt die te sterk is voor hun economieën.

Ook zou ik onderzoek willen zien naar de waarschijnlijkheid dat het leggen van meer macht bij een centrale bureaucratie in Brussel tot een effectievere overheid en een grotere economische groei zou leiden.

Zolang er op dat terrein wetenschappelijk niets lijkt vast te staan is het een onverantwoord risico om door te gaan met een muntunie die zoveel werkloosheid en economische krimp veroorzaakt heeft als de euro. Dat geldt met name wanneer de enige manier om die munt overeind te houden is gelegen in een reeks ongewenste uitbreidingen van de bureaucratie. Als symbool van falend Brussels beleid kan gelden dat het voor geluidschermen langs de autowegen in Polen heeft gezorgd op plekken waar niemand woont. En verder op plekken waar zij het uitzicht vanuit woonhuizen blokkeren. Het aantal voorbeelden van mismanagement als gevolg van een te grote afstand tussen doelgroep en besluitnemers is legio. Dus zonder nadere argumenten hangt dat pleidooi van Brakman en Garretsen in de lucht.

Een overheid die niet alleen door fysieke afstand maar daarnaast ook door taal en cultuurverschillen zo ver van de mensen af staat als de Brusselse is heel onwenselijk. Er zijn beter methoden om een economische unie te runnen dan via een centrale bureaucratie.

Overigens, dat er tegen de euro wordt gespeculeerd, zoals de hoogleraren suggereren is niet waar. Er wordt gespeculeerd tegen overheidsleningen van de zuidelijke landen en we hebben intussen door schade en schande geleerd dat dit niet hetzelfde is als speculeren tegen de munt. Niet de tijdelijke verzwakking van de euro tegenover de dollar en andere geldsoorten uit het internationale betalingsverkeer, maar juist de kracht van de euro op langere termijn veroorzaakt moeilijkheden in Italië, Spanje, Portugal en Frankrijk.

Griekenland is een ander verhaal. Dat land heeft dringend een ander soort overheid nodig en dat krijgt die niet zonder faillissement. Dus de problemen daar zijn voor de EU tamelijk uniek. Griekenland moet maar uit de Unie en met een stel andere Balkanlanden een eigen economische unie sluiten.[2]

---

1. 8/1/13
2. Zoals het er thans voor staat haalt de EU nu echter juist ook de ellende van de gehele Balkan binnen. What can go wrong? (Noot van de Redactie)

---

Dit artikel over de EU-droom van collectivistische EU-gelovigen verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp.

Meer rampzaligheid over de euro vindt u hier.