De dood van Anne Faber
Toon Kasdorp over de blindheid van het strafrecht, naar aanleiding van de dood van Anne Faber.
Als U in de gelegenheid bent moet U toch nog eens kijken naar de discussie tussen Geert Corstens, een voormalige president van de Hoge Raad en Wineke Smid[1] over de dood van Anne Faber en de manier waarop de rechters en het justitiële apparaat met Michael Panhuis zijn omgegaan. Dat gesprek was typerend voor de uiteenlopende inzichten die er bestaan binnen en buiten de strafrecht wereld over doel en functie van de straf.
Michael Panhuis is de vermoedelijke moordenaar, die vast zat voor andere zedendelicten en door de gevangenisdirecteur was ingeleverd bij een instituut voor psychiatrische behandeling. In die inrichting kreeg hij vervolgens van de leiding de gelegenheid om de kliniek te verlaten voor het plegen van verder zedendelicten.
Wat bij dat gesprek als eerste opvalt is dat Wineke Smid een stuk intelligenter overkomt dan Corstens. Voor insiders is dat geen verrassing, want Corstens is een strafrechtjurist en in de hiërarchie van Nederlandse juristen is dat bepaald niet de soort die qua intelligentie het hoogst in aanzien staat. Voor zover ik weet was hij de eerste jurist met een strafrechtachtergrond die ooit president van de HR is geworden.
Wat verder opvalt is dat Corstens hoort tot de grote categorie strafrechtjuristen, die geen notie lijken te hebben waar het strafrecht toe dient. Het dient er in de eerste plaats toe dat normen en waarden in de samenleving levend worden gehouden. Zoals Smid opmerkte zorgt een gepaste straf in een flink aantal gevallen en met name ook bij zedendelicten er ook voor dat de veroordeelde het niet nog een keer doet. Maar, zei ze erbij , er is een zeker percentage waarbij straf niet helpt. Vervolgens merkte ze op dat wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen dat recidive van deze kleine groep delinquenten ook niet beïnvloed wordt door een psychiatrische behandeling.
Tenslotte zei ze niet, maar was het wel de logische consequentie van haar betoog, dat je in zulke gevallen de betrokkene tot levenslang moet kunnen veroordelen: opsluiten en de sleutel weggooien. Ze besefte dat de strafwet daar geen mogelijkheden toe biedt en dat die dus aangepast zou moeten worden.
Ik had niet de indruk dat het helemaal tot Corstens doordrong dat Smid en met haar veel andere Nederlanders vinden dat het beschermen van de samenleving tegen gevaarlijke delinquenten het hoofddoel van het strafrecht hoort te zijn. Ook niet dat bij de meeste mensen, waaronder de criminelen zelf, de overtuiging leeft dat TBS een onderdeel van het strafrecht is, in plaats van een medische voorziening.
Smid legde uit dat het tegenwoordig mogelijk is, ook zonder psychiatrisch rapport, om vast te stellen dat recidivegevaar bij een bepaald soort delinquenten buitensporig groot is. Kennelijk hangt Corstens de meer gebruikelijke opvatting aan dat straf in overeenstemming moet zijn met de ernst van het gepleegde delict en vooral dat wettig en overtuigend bewijs voor moet liggen voor welke straf dan ook kan worden uitgesproken.
Bovendien vindt men het binnen de stafrecht-wereld normaal dat onderbreking van de straf, zoals in dit geval, kan plaats vinden als die in het belang van de veroordeelde zou kunnen zijn, ongeacht het daaraan voor anderen verbonden risico.
Wat mij als jurist altijd ergert is dat de collega’s uit het strafrecht de opvattingen over hun vak en de effecten ervan op de samenleving afdoen als lekenpraat en ook sterke argumenten als in dit geval van Ineke Smid met een schouderophalen afdoen.
Hun opvatting werkt wel redelijk in de normale gevallen waar veroordeelden beïnvloedbaar zijn, maar zoals Smid uitlegde niet in gevallen als dat van Panhuis. En of dat gebrek aan werkzaamheid nu komt door een psychiatrische of een andere afwijking, dat lijkt me irrelevant als eenmaal is vastgesteld dat zij bestaat.
De wet zou het mogelijk moeten maken dat mensen die een bewezen gevaar vormen voor hun medemensen uit de samenleving verwijderd worden, maar uiteraard pas nadat dit feitelijk is komen vast te staan.
- Docente aan de UvA waar ze de mastertrack Klinisch Forensische Psychologie doceert. Het onderwerp van haar promotie was: Sex offender risk assessment in the Netherlands: Towards a risk need responsivity oriented approach
Dit artikel verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp
Bijkomend voordeel, voor altijd opsluiten bij gevaar voor je medemensen je een deel van de moslims dan kunt opsluiten wegens gevaarlijk. Grijns dat mag in een vakantie park
De dader van de moord op Anne Faber behoort de doodstraf te krijgen.
Sinds het minderwaardige optreden van de rechter Schalken in 1ste Wilders-proces is het vertrouwen in een kwalitatieve en eerlijke strafrechtspleging in Nederland helemaal weg. De opmerkingen die later door rechters zijn gedaan, waarbij zij zich boven elke kritiek verheven vinden, sterker nog het ongepast vinden dat er überhaupt kritiek is op hun optreden, verstrekt dat gevoel alleen maar.
Dat strafrechtjuristen geen idee van nut, werking van straf hebben en daarover elke voeling met de maatschappij zijn verloren is dus niet verwonderlijk, en voor de burgers dagelijks zichtbaar. Met de huidige politieke PvdA’er die door VVD in de zetel van President Hoge raad is gehesen, zal dat vertrouwen wel niet snel zijn terug worden gevonden. Corstens doet in ieder geval moeite dat vertrouwen niet te herstellen.
Afgezien van het (wetenschappelijk) te onderbouwen in welke sociale wereld van de misdadiger en met welke persoonlijkheidsstructuur we te maken hebben, en als die al correct worden vastgesteld of de persoonlijkheid wel of niet te beïnvloeden is (met straffen volgens ons rechtssysteem), is het gegeven dat het uitspreken van (de hoogte) van de straf vooral en misschien wel alleen een maatschappelijke functie heeft. “Kijk als je dat doet mag je dat verwachten UW goede gedrag wordt dus beloond.
Of die straf effect heeft op het speciale geval van de veroordeelde is niet van belang en ook niet interessant. In ieder geval moeten we stoppen veel geld en tijd te stoppen in het zogenaamde resocialiseren van misdadigers. Het is hun eigen verantwoordelijkheid om te zorgen op het rechte pad te blijven. En voor het gevoel van rechtvaardiging natuurlijk geen strafvermindering of zo iets zots als proefverlof (alleen het woord al) VOOR het einde van het uitzitten van de straf. Op de eerste dag van de vrijheid begint pas de reintegratie en wat is daar op tegen.
En iedereen die in Nederland psychische hulp nodig heeft zal dat krijgen. Misdadiger of niet.
Los van de misdaad en de daarbij uitgesproken straf dienen we voor een aantal (meest psychotische) kunnen bepalen dat terugkeer in de ‘normale’ maatschappij ter bescherming van die maatschappij niet kan. Die zullen dus (apart) voor de rest van hun leven opgesloten moeten blijven. Wat de zieke rechters in Luxemburg daar ook van vinden!
Vandaag stond in de Volkskrant een interview met een rechter van het hof in Arnhem. Die zei dat je dit soort gasten gewoon TBS kan opleggen. Is helemaal geen psychiatrisch rapport voor nodig. Sommige rechters schijnen dat soort rapporten wel graag te willen, maar in wezen is dat niet vereist. De indruk van de rechter bepaalt op zichzelf voldoende. En als je leest wat die Panhuis destijds heeft geflikt, spreekt uit die daad meer waanzin dan uit een psychiatrisch rapport kan blijken.
Dus er hoeft aan het hele rechtssysteem niks veranderd te worden. Kwestie van een instructie geven aan rechters: Als uit de daad blijkt dat de dader getikt is, hoeft geen psychiatrisch rapport te worden opgevraagd om dat te onderschrijven. Hup, TBS en klaar is Kees.
Dat het strafrecht wordt uitgevoerd door linksachtige intelligente mensen, laat zich verklaren dat zowel rechters als ook strafrechtadvocaten uit de overheidsruif moeten eten, en elkaar dus niet zullen bijten. Niet de burger, niet de delinquent zijn van belang, neen het op de been houden van de soort is doel nummer één, daar kust men zelfs de schoenen van de politicus voor, of dacht u dat Marokkanen écht plotseling een ras zijn geworden.