De Volkskrant tekende onder meer het volgende op uit de afscheidsspeech van Clinton:

Ik weet hoe teleurgesteld jullie zijn, want dat ben ik ook. En met ons tientallen miljoenen Amerikanen wier dromen van deze inspanning afhingen. Dit is pijnlijk, en dat zal het nog wel een poos blijven. Maar dit mogen jullie niet vergeten. Onze campagne draaide niet om één persoon, en zelfs niet om één verkiezing, maar om het land waar we van houden, en het bouwen van een Amerika dat hoopvol, inclusief en gulhartig is. We hebben gezien dat onze natie sterker verdeeld is dan we dachten. Maar ik geloof nog steeds in Amerika, en dat zal ik altijd blijven doen. En als u dat doet, moeten we dit resultaat accepteren en naar de toekomst kijken. Donald Trump wordt onze president. We zijn het hem verschuldigd om hem onbevooroordeeld een kans te geven om te leiden. Binnen de constitutionele democratie is de vreedzame overdracht van macht een groot goed.

De kern van deze boodschap lijkt te zijn: ‘We hebben gezien dat onze natie sterker verdeeld is dan we dachten. Maar ik geloof nog steeds in Amerika, en dat zal ik altijd blijven doen’.

Amerika is in de ogen van Clinton en haar aanhang verdeeld in een deel dat hoopvol, inclusief en gulhartig is en een deel dat dit allemaal niet is. In het Engels staat er ‘an America that is hopeful, inclusive, and big-hearted’. Ik zou dat vertalen als optimistisch, omarmend en ruimhartig. Helemaal mooi Nederlands is dat niet, maar het geeft wat er staat in het Engels, dacht ik, beter weer. En al geloof ik wel dat ze deze woorden meende, ik geloof niet dat het een juist onderscheid is, dat ze maakt.
De Amerikaanse kiezers die op Trump gestemd hebben deden dat vooral omdat ze tegen Clinton wilden stemmen en tegen Clinton stemmen was dit jaar dure plicht.

De zittende president Obama had, toen hij aantrad acht jaar geleden, geen netwerk van enige betekenis. Hij heeft van het netwerk van de Clintons gebruik gemaakt om zijn regering samen te stellen en zijn beleid te bepalen. Ook de Obama care, die zo’n grandioze mislukking is gebleken komt uit de koker van de Clintons.

Clinton kiezen was een voortzetting geworden van acht jaar mislukt beleid en van zestien jaar economische stagnatie in de VS.

Het is waar dat de toekomst onvoorspelbaarder is geworden met een president Trump. Maar voorspelbaar was in dit geval niet beter. Voortzetting van het Obama beleid was geen aantrekkelijke optie. De media zagen dat nog niet zo. Die zagen de tegenstelling Clinton-Trump als een strijd tussen progressief en reactionair en zij willen in elk geval niet reactionair zijn. Dat was verkeerd gezien. Wat je ook van Trump kunt vinden zo lui als Bill Clinton of zo incompetent als diens vrouw is hij niet.

Hij is onbehouwen en agressief. Dat zijn geen innemende eigenschappen. Hij heeft geen ervaring in het politieke spel in Washington, maar dat heeft zijn vicepresident wel. Hij heeft deze campagne tegen alles en iedereen in gewonnen. Onder alles en iedereen hier te verstaan de media en het hele politieke establishment, waaronder de leiding van zijn eigen partij.

Dat was geen geringe prestatie. Wat er nu uit gaat komen weten we niet, maar zo slecht als een presidentschap van Clinton zal het in elk geval niet zijn. De tegenstelling was er vooral een tussen competent en incompetent, meer dan tussen ’goed’ en ‘slecht’ en we kunnen blij zijn dat incompetent niet heeft gewonnen.

---

Dit artikel verscheen vandaag ook op het Blog van Toon Kasorp