Goud is niet langer identiek aan geld, maar was het ooit wel degelijk. De oorzaken en consequenties in een weidse vogelvlucht.

Ooit was geld goud en moest je het bij je hebben om er mee te kunnen betalen. Goud is zwaar en ook gevaarlijk om mee te nemen want er zijn rovers. Het zou daarom mooi zijn als het niet mee genomen hoefde te worden maar ergens aanwezig was in de buurt van de markt en dat daar dan kon worden opgehaald als het nodig was voor een transactie. Zulke bewaarplaatsen kwamen er en heetten banken. Je kon er je goud deponeren en kreeg een bewijs waarmee je zelf of iemand anders uit jouw naam het later weer terug kon krijgen.

Dat bewijs werd op den duur zelf geld. Waarom zou je dat zware goud nog van de bank halen als met dat depotbewijs ook transacties konden worden afgewikkeld. Dan hoefde alleen de laatste handelaar die het in handen kreeg ermee naar de bank, om het goud op te halen. Op den duur haalde niemand het meer op en bleef het altijd in de bank, waar het veilig was en niemand ermee hoefde te slepen.

Toen de wereld groter werd en de handel zich over steeds grotere gebieden ging uitbreiden, was het handig wanneer iemand zijn geld kon gaan halen bij een andere bank dan waar hij het gedeponeerd had. Dat kon omdat een kilo van het ene zuivere goud hetzelfde is als een kilo van het andere. Banken speelden hier op in door elkaars depotbewijzen te gaan erkennen. Als consequentie kreeg de bank waar meer goud dan gemiddeld werd opgehaald goudtransporten van de andere banken. Daarmee kon dan haar voorraad weer aangevuld worden. Maar op den duur ging ook dat weer via een kredietsysteem.

Toen werd goud alleen nog maar bewaard bij centrale banken. Andere banken hadden op den duur geen goud meer in kas. De centrale banken hebben dat nog wel, maar dat heeft tegenwoordig toch vooral een symboolfunctie. De waarde van de goudvoorraad is al lang niet meer gelijk aan de waarde van al het geld dat in omloop is. Geld is tegenwoordig volledig vertrouwen geworden. Als iedereen tegelijk zijn goud of andere waarden ging ophalen bij de centrale banken dan ging het systeem failliet. Die waarden zijn er niet. Of liever gezegd die waarde zit in het feit zelf dat het geld als ruilmiddel wordt geaccepteerd. Dat is de belangrijkste oorzaak van de crisissen in de nieuwe eeuw.

---

Dit artikel verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp

Meet over Goud vindt u op Veren of Lood hier.