De strijd tussen EU en lidstaten over wie het uiteindelijk voor het zeggen zal hebben binnen de EU èn de lidstaten, lijkt met de aanvaring tussen Polen en de EU in een nieuwe fase beland.

Het was onvermijdelijk dat dit ooit gebeuren zou, en in zekere zin is de EU daar ook op ingericht. Niet voor niets praten de machthebbers binnen de Brusselse burelen altijd genoegzaam over ‘never let a good crisis go to waste‘. Wat niet in ze op schijnt te komen, is dat soms crises ontstaan die henzelf dodelijk kunnen bedreigen, als het moment voor een bepaald soort crisis nog niet geschikt is.

Dat is wat nu het geval lijkt.

De aanvaring tussen de Poolse soevereiniteitsdrang en de knevelende instincten van de Eurocraten kan alleen maar slecht aflopen voor ‘Brussel’. Wie dat niet ziet heeft geen besef van de dynamiek die in Oost-Europa ontstond na de Val van de Muur. Voor een ware nationalist is een aanbod van geld als afkoopmiddel voor het directe nationale belang een uitnodiging tot landverraad – en je kunt er op rekenen dat de reactie furieus zal zijn. Dat is ie dan ook.

Weinig slim ook, omdat dit sentiment in meer Oost-Europese landen heerst. Niet voor niets heeft een groep Oost-Europese landen zich al informeel georganiseerd in de Visengrad-groep – een groep die de verdere eenwordingsvisioenen van de Eurocraten de komende twintig jaar stevig zal doorkruisen. Een tactvoller en vooral geduldiger aanpak was mogelijk wel succesvol geweest, maar dat inzicht vereist staatsmanschap, en dat is een kwaliteit die je in het huidige West-Europa met een lantaarntje zoeken moet. Het Poolse verzet zal niet door de EU kunnen worden ingeperkt, omdat Hongarije elke maatregel in die richting met een veto treffen kan, en zal.

De Europese eenwordingsgedachte wordt door de Eurocraten beschouwd als een onvermijdelijk eindpunt van de Europese geschiedenis. Niet alleen liggen de kerkhoven vol met mensen die dachten dat hun ideeën onvermijdelijk door de geschiedenis zouden worden geheiligd, maar sowieso is het idee dat tegenspartelen niet helpt een blunder van mensen zonder historisch besef. Het is een klassieke variant op de ideeën van Karl Marx over geschiedenis, en de dialectiek die daaromheen een eeuw lang door communisten werd gepraktiseerd is een treurig voorbeeld van de mentale aberraties die daarvan het gevolg zijn.

Additioneel kun je als extra bewijs van bovenstaande het Deense verzet tegen de EU-politiek op dit vlak zien. Denemarken is ook nog niet voldoende lang EU-lid om zich de gedachte die bij de Eurocraten ingebakken zit volledig eigen te hebben gemaakt. Het Deense verzet is ouder en tot nog toe minder hoog opgespeeld. Dit laat wellicht ten overvloede zien dat de Eurocraten niet alleen last hebben van een ernstige overmaat aan ongeduld, maar bovendien te weinig inzicht hebben om te beseffen wat hun haastige pogingen – om de zaak nog tijdens hun eigen leven geregeld te zien – voor gevolgen hebben.

Het zijn uilskuikens die zich gedragen als koekoeksjongen. Maar het ontbreekt hen aan competentie om in te zien wat kan, en wat niet kan.

Het geheel laat zien wat een belangrijk kenmerk van daadwerkelijk staatsmanschap is: het besef van de eigen beperkingen. Grootheidswaan is gedoemd ten onder te gaan in een zee van vlammen en bloed. Melodramatisch? Een beetje. Maar de migratiecrisis laat zien waartoe men in Brussel bereid is om een crisis te forceren die Europa bijeen moet doen kruipen om te schuilen on der de Brusselse paraplu. Want dat zou immers een onvermijdelijke reactie zijn volgens de doctrine die wordt gevolgd. Het gebrek aan daadkracht was namelijk niet alleen onmacht. Men liet het gebeuren met de gedachte dat een extra crisis de eensgezindheid helpen kon.

Vanuit het standpunt van de Eurocraten zelf worden ze nu uitgedaagd, en is de enige juiste reactie daar hard tegen in te gaan. Dat is eenvoudig vragen om moeilijkheden, en die zijn nu dan ook volop aan het ontstaan. En dan gooit Brussel nog wat olie op het vuur? Je kunt alleen je hoofd schudden, en wachten op de onvermijdelijke ineenstorting. Wat de EU nu probeert door te drukken is zowel een signaal van megalomanie als van een bewind van volstrekt incompetente apparatsjiks. Daar is zelfs de immer voortkabbelende stroom van de geschiedenis niet tegen opgewassen.

In het beste geval zal de EU de komende jaren uiteen vallen in een paar blokken die de samenwerking proberen gaande te houden. Maar zelfs dat staat bij lange na niet vast. De Europese eenwording is in ieder geval weer tenminste honderd jaar verder naar de toekomst verschoven. En voor het jaar 2200 was een Verenigde Staten van Europa toch al geen logisch te verwachten resultaat geweest.