Na het wegstemmen van de Europese grondwet in 2005 werd die later door Balkenende alsnog getekend onder de naam ‘Verdrag van Lissabon’.

Laurens-Jan Brinkhorst bleek van mening dat de Nederlanders uitsluitend de Britten een plezier gedaan hebben door nee te zeggen tegen de Grondwet in de oorspronkelijke versie van Giscard en DeHaene, en dat de wijzigingen die Balkenende daarin lijkt te hebben bedongen niet in het belang van ons land zijn geweest.

Hij noemde als niet in ons belang het verdwijnen van de naam grondwet, de andere officiële Europese staatssymbolen, zoals de vlag en het volkslied en de Europese minister van buitenlandse zaken, als de man die namens de zeven en twintig in de rest van de wereld zou kunnen spreken. Ook leek hem een vetorecht voor een meerderheid van nationale parlementen geen goed idee, want ‘de provinciale staten hebben immers ook geen vetorecht over de besluiten in Den Haag’.

Ik denk dat hij wel gelijk heeft met die symbolen. Maar het is niet waarschijnlijk dat dat de redenen waren waarom twee derden van de Nederlandse kiezers tegen de grondwet hebben gestemd. Maar bij die provinciale staten die geen vetorecht moeten hebben over wat er in Den Haag gebeurt raakte hij wel een gevoelig punt. Wij, de meerderheid van de Nederlandse bevolking, zien Brussel niet als een super Den Haag en Nederland niet als een soort Europees Drenthe.

De reden waarom zoveel Nederlanders nee hebben gezegd is omdat ze van hun gezond niet wisten wat de consequenties gingen zijn van een ja en omdat ze bang waren voor een Europese superstaat. Daar hadden ze gelijk in. Brinkhorst zelf heeft niet veel meer idee dan de gemiddelde Nederlander van wat er in die grondwet stond. Dat bleek wel uit wat hij in Buitenhof vertelde.

Uit niets blijkt dat hij of iemand anders uit de eerdere kabinetten Balkenende (of uit de toenmalige oppositie) werkelijk wisten wat de inhoud was van de verworpen grondwet. Had Nederland nu wel of niet voortaan zelf kunnen beslissen over het Nederlandse drugsbeleid en de euthanasiewetgeving? Was het Hof in Luxemburg bevoegd om over deze punten bindende uitspraken te doen? Was Europa wel of niet bevoegd een effectief immigratie, milieu of energiebeleid te voeren? Hadden we toekomstige Europese grondwetswijzigingen kunnen tegenhouden waardoor onze zelfstandigheid verder zou worden uitgehold? Die vragen zijn eigenlijk nauwelijks aan de orde geweest en als je het mij vraagt wist ook Brinkhorst de antwoorden niet.

Het kabinet heeft terecht gezegd dat over de staatsrechtelijke vraag of met de ratificatie een grondwetswijziging is gemoeid de Raad van State moest beslissen. Dat is in ons bestel het daarvoor aangewezen orgaan. Brinkhorst vond dat niet flink en meende dat het kabinet die vraag zelf had moeten beantwoorden, maar het lijkt me terecht dat het kabinet en de ambtenaren van Justitie daar anders over dachten. Brinkhorst is vóór Frankrijk en voor Europa en tegen Groot Brittannië, dat hij een kolonie van de VS noemt en daarnaast een land dat nog nooit een positieve bijdrage aan Europa heeft geleverd, in welk verband hij aan Irak refereerde.

Ik persoonlijk denk dat Brinkhorst al afscheid heeft genomen van zijn politieke carrière. Engeland zal een belangrijke Europese mogendheid blijven lang nadat Brinkhorst van het toneel verdwenen is. Een verantwoordelijk politicus die nog ooit een rol hoopte te spelen zou zo’n uitspraak nooit gedaan hebben. Maar hoe dan ook, een bijdrage aan een zinnige discussie over de staatkundige relatie tussen Nederland en Europa was zijn optreden in Buitenhof niet.

Toch heeft Brinkhorst meer dan wie ook in Nederland in Europa carrière gemaakt. Als hij niet weet wat er in dat verdrag stond, dan mogen we aannemen dat niemand het hier wist.

---

Dit artikel over de Europese grondwet verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp

Meer over dit onderwerp vindt u hier.