DE WERELD NU

Onderwijs – helaas, de trein was al vertrokken

Onderwijssociologie, passend onderwijs, Sociologie, sociologisch onderzoek

De organisatie van het onderwijs is eigenlijk ongeneeslijk ziek. Helaas zijn maar weinig mensen bereid daarover te spreken.

De rol van horzel in de pels die Leo Prik een tijdlang speelde in de NRC, is later overgenomen door Aleid Truijens in De Volkskrant. De vertrokken trein is de titel van een van haar stukjes in die krant. Zij volgt het Nederlandse onderwijs op de voet, en baant de weg voor nieuwe commissies-Dijsselbloem.

Het vmbo, dat toch al aan alle kanten in het verdomhoekje zou binnenkort een nieuwe weg in slaan, het competentiegerichte onderwijs. Dat was volgens Truijens een misleidende naam voor een nieuwe stap naar de afschaffing van kennisoverdracht in het onderwijs. Een verdere introductie van het zogeheten zelf-leren, nu bij het meest kwetsbare deel van de schoolgaande jeugd. Wat er in feite gebeurt is de afschaffing van de leerplicht en de vervanging door een leeftijdsgebonden bezigheidstherapie. Dat is iets waar de doelgroep geen zin in heeft en waar een toenemend groot percentage zich aan onttrekt door te spijbelen. Leraren die zich tegen de nieuwe trend verzetten worden weggepest door goedbetaalde maar ondeskundige managers. De politieke leiding van het Ministerie van Onderwijs kan er niets meer aan doen. We zitten op een rijdende trein, zegt de staatssecretaris en zo is het natuurlijk ook. Al zouden ze het willen op het ministerie, de zelfstandigheid van de megascholen maakt ingrijpen in het huidige systeem praktisch gesproken onmogelijk.

Dijsselbloem, de voorzitter van de naar hem genoemde commissie, kan niet bedoeld hebben dat het alleen maar een kwestie zou worden van dokteren aan de bestaande wetten en een beter toezicht op de uitvoering. Als het zo grondig mis zit met het onderwijs, dan is er een Deltaplan nodig. Maar daarin zit eigenlijk ook de moeilijkheid, want een van de belangrijkste problemen die Dijsselbloem bij het onderwijs aantrof, dat waren juist de voortdurende veranderingen. Als het onderwijs aan een ding behoefte had, vonden veel mensen, dan was het aan een periode van rust.

Hoe dan ook, met de bestaande organisatie en met de gemiddelde kwaliteit van de tegenwoordige bemanning van het onderwijs is iedere verbetering illusoir. Laat het bestaande systeem nu maar, verander er zo weinig mogelijk aan en zet een nieuw systeem ernaast en er boven. Laat de onderwijsraden, de ambtenaren van het ministerie en de onderwijsdeskundigen van de politieke partijen en van’’het veld’ vooral buiten het nieuwe Deltaplan. Zet het nieuwe plan op met oude leraren en met organisatiedeskundigen van buiten het onderwijs. Begin met een nieuwe academische lerarenopleiding voor vmbo en vwo/havo en geef de nieuwe leraren een nieuw schooltype met nieuwe eisen en natuurlijk ook een betere honorering.

Geef de organisatie van het onderwijs in handen van de leerkrachten zelf in plaats van aan sociologen. Maak de toegang tot de scholen vrijwillig, plaats ze buiten het regime van de leerplichtwet. Dat betekent dat leerlingen die zich misdragen of anderszins ongeschikt zijn voor het onderwijs dat gegeven wordt van school kunnen worden verwijderd. Dat betekent dat er weer discipline mogelijk is op school. Het ultieme middel van wegsturen hoeft zelden te worden toegepast als de dreiging ermee maar reëel is. Wie goed onderwijs wil krijgt dan zijn kans. Het nieuwe schooltype zal de goede leraren en de goede leerlingen aantrekken en langzaam het bestaande systeem gaan vervangen. Wees niet optimistisch, het zal wel dertig jaar duren voor dat zijn beslag heeft gekregen, maar dat lijkt toch de enige oplossing te zijn. Het is jammer voor een hele generatie leerlingen die niet het onderwijs krijgen dat ze eigenlijk nodig hebben. Het is ook jammer voor de samenleving die  geen waar krijgt voor het dure geld dat in het reguliere onderwijs gaat, maar het kan niet anders. Zo’n Deltaplan geeft hoop voor de verre toekomst. Iedere andere oplossing leidt tot niets.

Het ideologische systeem waar we in de zeventiger jaren mee zijn opgezadeld, is zoals Dijsselbloem heeft geconstateerd, ongeneeslijk ziek en ongeneeslijk betekent ongeneeslijk. Uithuilen en opnieuw beginnen is dan de enige oplossing.


Dit artikel verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp

6 reacties

  1. grapjas schreef:

    Verbiedt ‘Sociologie/ ‘sociale’ wetenschappen’ toch gewoon. Dat is GEEN echte ‘wetenschap’.
    Hippiegezwets.
    Zie Roos Vonk, en het legion andere fantasten erbij.
    Die linkse faalhazerij heeft al veel te veel kapot gemaakt in ons land.

  2. Wim schreef:

    Het idee om een nieuw systeem naast het bestaande op te tuigen is heel creatief en ook realistisch vanwege de constatering dat met de bestaande organisatie en met de gemiddelde kwaliteit van de tegenwoordige bemanning (= bevrouwing) van het onderwijs iedere verbetering illusoir is.
    Daar hebben we meteen de bottleneck te pakken. Nog niet eens zozeer de managers, zoals altijd maar weer gesteld wordt, maar vooral de gehersenspoelde meelopers met weinig of geen intellectuele bagage op de werkvloer op de werkvloer, en niet te vergeten de (vrijgestelde of deels vrijgestelde) personeelsgeleding van die oostblok uitvinding die MR heet.
    Wie wel eens stakende AOB types op het Malieveld heeft gezien en de domheid heeft gehoord die dan geventileerd wordt, wordt heel depressief en weet dat het met zulke leraren trekken aan een dood paard is.’
    Toch kan het – ook met het huidige systeem – anders! Opvallend is wel dat 33 van de 41 superscholen een christelijke achtergrond hebben. [https://www.gomaruscollege.nl/nieuws/gomarus-leeuwarden-beste-school-van-nederland] Zou het ook iets met arbeidsethos te maken hebben?

  3. hendrikush schreef:

    Vergeet niet om “onderwijskunde” als academische discipline te schrappen.
    Op instigatie van “onderwijskundigen” is de teloorgang van goed onderwijs begonnen.
    Uit het mislukken van de vele onderwijskundige experimenten is door het vakgebied nauwelijks lering getrokken. Dat is een beschamend brevet van onvermogen voor een overbodig vakgebied.

  4. Alexander Israël schreef:

    Ja, het is bijzonder lastig om enerzijds het nut van verandering te zien en aan de andere kant dit kritiekloos te brengen. Al het andere lost niets op. Dat kritiekloze is de sleutel tot het moeiteloos openen van elke deur: je pakt gewoon de deurklink. Die klink is: out with the bad, in with the good. Eigenlijk vindt iedereen dat wel, ook de overheid. Vandaar wetsvoorstel 35.050. Men ziet alleen nauwelijks oplossingen. Waarom? Omdat iedereen het product is van hetzelfde onderwijs. Een blik door een sleutelgat…

    Maar dan hebben we daar weer een potentieel discussiepunt. Want wat is ‘goed’ ? Realiteitszin, dat is goed. Een realiteit waar we het allemaal over eens zijn. Die bestaat. We hoeven mensen en hun gedrag, religie, overtuigingen of seksuele voorkeur niet te bestuderen, dat werkt stigmatiserend. Maar bovenal creërt het er méér van. Het is nl. zo “dat waar ik aandacht aan geef, groeit”. Besef je dat maar eens. Écht. Dan zie je dat Mevr. Vonk haar ‘onderzoeken’ alleen gericht zijn op haarzelf en haar aannames en meningen. Ter bevestiging en vermaak van haarzelf. Zij kan niet omgaan met haar eigen kritiek en onderzoekt dat. Dat is haar goed recht, dit is een vrij land. Als je het op die manier bekijkt, dan zie je ook dat zij de gevolgen ervan gaat inzien. Dat is een kwestie van tijd. En ook dan moeten we er voor haar zijn, om de realiteit der dingen aan te tonen. Zij heeft zich slechts vergist. Onze oordelen helpen niemand en expliciet onszelf niet. En dat heeft een reden, een heel een-voudige, wanneer je het ziet. Waar we naar kijken zijn de resultaten van het onderwijs. Delen werken, maar het uitgangspunt had mee moeten veranderen met de tijdgeest. Het gehele uitgangspunt nu is gericht op integratie in een samenleving waar een groot gebrek aan tolerantie is. Hoezo, samen-leven? Dat uitgangspunt veroorzaakte juist de verregaande verindividualisering, kloven tussen rijken en modalen, armen. Praktisch en theoretisch opgeleiden. Noem het maar op. Dat uitgangspunt – dat het leven draait om jou – is achterhaald.

    Wat de basisschool en verzorgers dienen te cultiveren is dat het draait om alles BEHALVE jou. Dat jij jouw talenten, je natuurlijke manier van zijn, leert gebruiken ten goede (versterking, verfijning) van alles en iedereen. Wanneer dát begrepen word, zul je zien dat de mensheid verder kan. Want als ieder Jong Mens dat als uitgangspunt meekrijgt, dan maken we elkaar belangrijk. Dan gebruiken we ons oordeelsvermogen ten gunste van anderen en deze zal dit niet meer opvatten als kritiek. Omdat hij/zij wéét: hij/zij wil het beste voor mij. En dus voor zichzelf is dán een gevolg. De functie, omgedraaid.

    Ik zeg niet dat we dat nu niet willen. Nee, integendeel: dat willen we nu ook. Maar als generatie op generatie van jongs af aan over je geoordeeld is met de Rode Pen, wat heeft dan aandacht gekregen: dat wat goed was of wat fout was…? En kijk dan naar de wereld van nu. Dat is de realiteit.

    En daar heb ik meer mensen bij nodig om daar wat mee te doen.

    Want Jonge Mensen onderwijs te geven is hen vertellen dat ze niets weten van zichzelf. Hen ‘hogerwijs’ geven is hen de beste versie van zichzelf helpen worden. Aan ons is de keus: wat is het beste voor onze zoon(s) en dochter(s)? Welk signaal geven Grote Mensen af aan Jonge Mensen met dit huidige onderwijs? Het antwoord zie je in de toenemende wanhoop en gebrek aan wil om “iets van het leven te maken”. Voor wie? Wie ben ik? Hoe ben ik? Hoe zie ik dat? Wie kan ik vertrouwen? Dat vereist de Groene Pen.

    De lijst is lang, maar niet eindeloos. Hij is op te lossen, maar ergens moet er een nieuw begin gemaakt worden. Laat dat geen oorlog zijn, maar laat dat gericht zijn op ‘verder’. Voorbij aan wie we denken te zijn en waar ons dat tot nu toe heeft gebracht.

    Dank voor het sinaasappelkistje 😊

  5. Hrs schreef:

    Wat studenten nodig hebben is duidelijkheid en ja zelf ik ben van de jonge docenten vindt dat het roer om moet.
    Onderwijs moet een bakermat van de beschaving.
    Docenten die net als vroeger een wettelijke status te krijgen.
    Scholen moeten terug naar echte objectieve kwaliteit van toetsing.
    Alle toetsen, overgangsvormen , etc zouden onafhankelijk getoetst moeten worden.
    Verder moeten alle scholen aan dezelfde gelijke nationale norm te voldoen. Op dit moment doet ieder management wat hij /zij goed vindt.
    Kwaliteit op basis van gebakken lucht?

  6. Hrs schreef:

    De oude methoden/systeem is Nederland als de mammoet wet waren goed en degelijk.