De aanpak van de jeugdzorg laat onnodige mankementen zien, stelt Toon Kasdorp. Dat kan veel beter.

In Nederland overlijden er ieder jaar tussen de 1100 en 1600 kinderen van wie veertig à zestig aantoonbaar door geweld. Daarbij is volgens deskundigen sprake van een tekort schieten van de jeugdzorg. Een van die deskundigen was professor Danzig, die in 2005 overleden is op een en tachtigjarige leeftijd.

De oude professor Danzig vond zelf ook wel dat hij uit zijn slof geschoten was toen hij de jeugdzorg in Nederland ‘middeleeuws’ noemde. Toch bleef hij erbij dat alle schakels in de keten met elkaar verantwoordelijk zijn voor tachtig kindermoorden per jaar, ruim een per week. Dus volgens hem is ook de jeugdzorg verantwoordelijk, die de moorden niet weet te voorkomen.

Er was een Deltaplan opgesteld voor de jeugdzorg door een commissie onder leiding van de hoogleraar Hermans, maar de minister had geen geld om het uit te voeren. De Tweede Kamer vond dat het geld maar op een andere plek in de begroting moest worden gevonden en zo zong het rond, zei de oude psychiater, tussen alle instanties de bij het onderwerp waren betrokken.

De politicus en de inspecteur van de jeugdzorg, die bij de Buitenhof discussie over dit onderwerp aanwezig waren, verdedigden zich wat zwakjes tegen de aanval, terwijl het Tweede Kamerlid, als het waar was wat hij zei, toch een sterk argument op tafel legde: er zijn honderd duizend kinderen voorwerp van jeugdzorg en de zorg krijgt voor die honderd duizend kinderen een miljard euro per jaar.

Dat is tienduizend euro per jaar per kind. Daar zou het eigenlijk voor moeten kunnen, denk je dan. Die minister zeurde die zei dat er te weinig geld is en Van Danzig bekritiseerde in dit geval de Tweede Kamer ten onrechte. Aan de andere kant heeft hij wel een deel gelijk aan zijn kant: er moet iets goed fouten zitten in de organisatie van deze overheidsvoorziening. Maar overal in de overheidsorganisaties zitten op dezelfde manier veel dingen fout.

Wat er fout zat, daar had Van Danzig ook best wel heldere ideeën over. Er was geen “probleemeigenaar”, zei hij, wat ik een prachtig woord vond, dat ik toen voor het eerst bewust heb gehoord. Hij bedoelde daarmee dat er niemand was die een overall verantwoordelijkheid droeg voor het hele probleemveld en die over de middelen beschikte om fouten in te organisatie op te sporen en te verbeteren.

Dat lijkt inderdaad de primaire fout te zijn bij heel veel overheidsorganisaties. Ze hebben te veel uiteenlopende zaken op hun bordje, geen duidelijke taakomschrijving en vooral geen centrum waar alle verantwoordelijkheden en bevoegdheden voor hetzelfde probleemveld bij elkaar komen.

In theorie is dat centrum er wel, dat is dan de directeur generaal, of de SG of de ministerraad. Maar in de praktijk is het er niet, want bij dezelfde instantie komen veel te veel zaken terecht en bij geen ervan wordt goed toezicht gehouden.

Soms schort het ook aan geld, zoals dat bijvoorbeeld in het onderwijs het geval is , maar in het algemeen is het gewoon een kwestie van duidelijk omschrijven wat je hebben wil. Vervolgens de zaken zo organiseren dat het goede resultaat de meest waarschijnlijke uitkomst is. En dat gebeurt niet omdat veel problemen nieuw zijn terwijl de organisatie die het op haar bord krijgt oud is en voor heel iets anders opgezet.

Danzig leek dat allemaal wel te weten, maar liet toch weer een paar keer horen dat men te weinig prioriteit aan het probleem gaf omdat er geen geld bleek te zijn voor de uitvoering van het Deltaplan van professor Hermans. Dat kan dus niet waar zijn, wat hij daar zegt, denk je dan. Er zijn op dit terrein een aantal overlappende organisaties die elk een budget hebben voor hun deel jeugdzorg. Neem de grootste of de beste. Plaats al het uitvoerende personeel en het budget van de andere organisaties over. Laat de managers achter en je houdt vanzelf voldoende geld over voor de uitvoering van het Deltaplan. Als het uitgevoerd is heb je blijvend meer budget voor uitvoerende f.t.e.’s en voor een goed controle systeem.

Hoe moeten die achterblijvende managers dan betaald worden vraagt U zich af? Niet, is het antwoord. Die moeten ontslagen worden en de wet moet zo nodig worden aangepast om dat mogelijk te maken. Die zelfde wet moet voorzien in outplacement van overbodig gebleken jeugdzorg functionarissen, maar waar we vanaf moeten is de eigendom van banen. Eigendom van problemen, dat hoort ons uitgangspunt te zijn.

---

Dit artikel verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp