DE WERELD NU

Onze samenleving

samenleving, samenleven

Hoe moeten we kijken naar onze samenleving, en wat zijn onze meest essentiële bindingen? Die vraag is actuelere dan ooit.

De Leidse historicus Henk Wesseling was een negentiende-eeuwse rationalist. Hij meende dat alles een kwestie is van willen en begrijpen. Hebben we er een idee van wat Europa is en willen we met zijn allen Europeaan worden, dan zijn we dat ook. De manier waarop dat historische proces zich zou moeten voltrekken laat hij in het midden. Hij beweert dat de Europese nationaliteiten de laatste decennia allemaal aan betekenis hebben ingeboet terwijl de regio’s en Europa zelf aan betekenis hebben gewonnen. Maar hij laat na in zijn artikel [1] om toe te lichten waar hij die mening op baseert.

De waarheid is anders. Wanneer we de samenleving kunnen definiëren als de groep waarbuiten we niet kunnen overleven [2], dan was Nederland anno 2007 meer onze samenleving dan vijftig jaar eerder, terwijl Europa nu minder een samenleving is dan het vroeger was.

Voor praktisch alle eerste levensbehoeften leunen we op de Nederlandse markt of kijken we naar de Nederlandse overheid. We informeren ons via de Nederlandse televisie. We identificeren ons met Nederlandse sportclubs. We spreken de Nederlandse taal en voor zover we een andere taal spreken is dat Engels en niet Europees. Als we vreemde gebruiken overnemen zijn dat Amerikaanse en geen Europese.

Dat in Nederland de provincies en andere regio’s aan betekenis hebben verloren is iets waar iedereen het over eens blijkt te zijn. Europa bevordert de welvaart en zou daarnaast een gremium kunnen zijn waarin een aantal grensoverschrijdende problemen beter kunnen worden opgelost dan op nationaal niveau, maar Europa is dat nu juist niet. De manier waarop de EU is georganiseerd vermindert het nut dat de organisatie zou kunnen hebben. De reorganisatie die was voorgesteld in het mislukte grondwet project maakte het niet beter.

Aan dat alles besteedde Wesseling geen aandacht. Hij leefde in de Europese mythe die onze staatkundige en culturele elite de laatste decennia in haar greep houdt. Wat Europa zou kunnen betekenen in termen van nut voor haar inwoners en als bijdrage aan de wereldbeschaving, blijft buiten hun aandacht, die volledig in beslag wordt genomen door de jaloezie op Amerika, dat het in alle opzichten zo veel beter doet dan de Europese landen.


  1. In de NRC bijlage van drie maart 2007.
  2. De samenleving voor Papoea’s of Amazone-indianen is het stamverband. Voor ons is tegenwoordig de samenleving de mondiale of de nationale gemeenschap en niet iets er tussen in. De nationale gemeenschap is voor praktisch alle voorzieningen het verband waarin we georganiseerd zijn en waarbinnen de overheid fungeert. De overheid is het gezag dat over het geweldmonopolie en de overheidsfinanciën beschikt. De invloed van Europa werkt niet veel verder dan de nationale staten toestaan.

Dit artikel verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp

5 reacties

  1. Gerrit Joost schreef:

    Mijn dochter heeft net een treinreis gemaakt door veel Europese landen. Qua cultuur, manier van denken en welstand constateerde zij heel veel verschillen. Zij ziet in dat dit nooit (in geen honderd jaar) een eenheid kan worden. Overal staan neuzen andere kanten uit. De EU-topie is een feestje van naïef denkende politici. Beter vandaag eruit dan morgen nog verder verstikt. Wie kan mij drie voordelen noemen van de EU?

  2. Prikker schreef:

    Er is geen mondiale of nationale gemeenschap. Alleen virtueel. Via de televisie. Mensen zijn niet ingericht om zich betrokken te voelen bij jan en alleman buiten de landsgrenzen. De elektronica faciliteert de ingebakken ziekelijke zelfverlakking en zelfoverschatting van de mens. Door de mogelijkheden van de techniek is de mens nog verder van huis dan ze al was. De stupiditeit overtreft alle voorstellingen, oceanen vol plastic bewijzen de achterlijkheid van de mens. We zijn niet veel beter dan apen en ik vrees zelfs het tegenovergestelde.
    De andere kant van de medaille is dan weer dat mensen via facebookfilmpjes kunne waarnemen hoezeer de emoties van dieren lijken op die van mensen, rouwende olifanten, tijgers die mensen uit de brand sleuren. We zijn dom, erg dom. Hoe arroganter hoe erger. Ware het enkel narcisme, dan kon je het nog als afwijking bestempelen. Het is een collectieve vervreemding van de natuur.De zelfoverschatters in Brussel zijn de trieste illustratie van hoe pervers dit zich heeft kunnen ontwikkelen

  3. pascal schreef:

    @Prikker

    +1.

    ..en U vergeet ‘megalomaan’ 😉

  4. Theresa Geissler schreef:

    Eén grote, federale staat, zoals de VS dat is, kan de EU immers nooit worden! Er wordt gemakhalve nog steeds vergeten, dat de eerste pioniers, en de generaties, die daarna kwamen, hoewel met diverse achtergronden, emigreerden naar een gebied, dat nog in grote mate een onbeschreven blad was, waarop zich eerder nooit soevereine staten hadden gevormd, wat niet meer zou gebeuren ook; niet in de vorm, zoals die nu eenmaal in Europa verankerd ligt . De aanduiding “Eurazië” bijvoorbeeld is evenmin ooit gemeengoed geworden, hoewel Europa in geografische zin slechts een schiereiland van Azië is, maar daarvoor is Europa qua geschiedenis en staatkunde nu eenmaal te uniek en te oorspronkelijk; dat laat zich niet meer tot een eenheidsworst kneden, al ga je op je kop staan. Overigens is het niet alleen een denkfout, die de ‘linkse’ elite maakt: Bepaalde, wellicht ietwat doorgedraaide ‘Realisten’ maken hem eveneens met hun tomeloze omarmen van alles, wat Russisch is, tot de bewering dat “Poetin best onze leider zou mogen worden” aan toe. Oost- en West-Europa alleen al hebben historisch en mentaal dermate verschillende ontwikkelingen doorgemaakt, dat die laatstgenoemde optie in feite te gek is om over te praten en als wij allen dat nu eens gingen beseffen, zowel links als rechts, zou ook de EU als zodanig binnen de kortste keren verleden tijd zijn, om wederom plaats te maken voor een iets terughoudender samenwerkingsverband zoals de vroegere EEG. Een grootmacht, dat moet je hier in Europa niet willen: Dat kan nooit worden gerealiseerd zonder oneindig veel waardevols kapot te maken! Europa is daar eenvoudigweg niet voor geschapen en het ware beter, dat eenieder zich daarbij neerlegde.

  5. Cool Pete schreef:

    @Theresa Geissler : geheel met u eens.

    Beschaving / cultuur — in de meest wijde en diepe betekenis –
    is de doorslag-gevende factor : in alles, en voor iedereen.
    En beschaving GEDWONGEN proberen te veranderen, leidt tot ontwrichting, onrecht,
    massa-moorden , etc.

    Beschavingen evolueren langzaam en uit eigen wil ;
    en zo hoort het ook : OPBOUW kost tijd.