Estland is dit halfjaar voorzitter van de Europese Unie.

Estland is ongeveer 10 % groter dan Nederland, en heeft slechts 1,2 miljoen inwoners. Alleen al de afgelopen vijf jaar is 3% van de bevolking vertrokken naar oost en west. En dat is vervelend voor ons, want Estland is na de Oekraïne het land met de meeste HIV-besmettingen. Een kwart van de bevolking bestaat uit Russen. Dat botert niet erg, vooral omdat men het wederzijds etnisch ongenoegen in Estland de staat Rusland aanrekent. En vice versa.

De premier van het onbeduidende Estland is in een geheel nieuwe wereld beland: plotseling is hij de evenknie van de politieke leiders van echte grootmachten.

Die premier is sinds een jaar Jüri Ratas van de Centrumpartij met 27 van de 101 zetels in het parlement, dat behalve de kiesdrempel van 5%, ongeveer zoals bij ons wordt gekozen.

De Centrumpartij noemt zich liberaal en is met één lid net als onze VVD en D66 in het Eu-parlement lid van de Alde-groep, die claimt het meest eurofiel te zijn.

Ook de Hervormingspartij noemt zich liberaal en heeft twee Europarlementariërs in Alde. Dus in totaal de helft van hun zes EU-parlementariërs.

Estland en Nederland hebben dus iets bijzonders gemeen: een liberale premier en een vrij liberaal parlement, maar aangezien zo’n 70 % van de wetgeving uit de EU komt, aldaar overruled door de grootse groeperingen de Europese Volkspartij waartoe ook ons CDA behoort, en de Socialisten met onze Partij van de Arbeid.

Toen onlangs de liberale Friedrich Naumann Stifftung für die Freiheit een event organiseerde met heer Ratas, heb ik hem gevraagd hoe hij en hoe zijn landgenoten omgaan met dit democratisch deficit? De zogenaamd liberale premier van Estland antwoordde:

“Het is helemaal niet erg dat andere partijen meer invloed hebben, want we zijn allemaal pro EU, en dus maakt het niks uit”.

Die uitspraak kwam me bekend voor: toen ik in 1970 de DDR bezocht en sprak met parlementariërs van de Boerenpartij stelde deze dat ze “precies de zelfde standpunten hadden als de andere partijen, want het gevoerde beleid was het enige juiste”. Voor Oostblok landen is een parlement iets anders dan voor ons: voor ons is het een vertegenwoordiging en een afspiegeling van ons Nederlanders. Voor Oostblokkers is een parlement meer een soort Ministerie waar iedereen achter het op dat moment vigerende beleid staat.

En wat zegt de vroegere adviseur van Kohl over het verschil met Merkel (vrij vertaald – min. 4:10-5:00):

“Kohl was in het democratische westen gesocialiseerd, en ging altijd behoedzaam om met de grote macht die hij had, bij Merkel ziet men daarentegen dat ze komt uit een cultuur waar men regeert via mededelingen”.

En dat oude autocratische gewoontes voorlopig niet zullen verdwijnen, blijkt ook uit het onderzoek van de Franse socioloog Gallant.

Met de Pool Tusk en achtereenvolgens Estland en Bulgarije wordt de EU dus een jaar lang aangestuurd door Oostblokkers die slechts 20 % van de EU-bevolking uitmaken, maar veel meer top down zijn dan wij in West-Europa, en de Britten, wier verdwijnende invloed een groot democratisch verlies is.

Wie de kaart van Europa op z’n kop houdt ziet dat de drie Baltische staten en vooral Estland geostrategisch een soort appendix zijn. In een ziekenhuis weten ze daar wel raad mee. De Balten waren en zijn verblind door ons geld en hebben hun in 1994 herkregen vrijheid en zelfbeschikking opgegeven om lid te kunnen worden van EU en Navo. En zo slepen ze ons in West-Europa samen met de andere Oostblokkers tegen onze zin mee in hun problemen met Rusland. Maar ook Europese politici hebben toen grote fouten gemaakt door niet prudenter om te gaan met de historische gevoeligheden en de Russische veiligheidspolitiek.

Midden in de Eurocrisis in 2011 trad Estland (later gevolgd door Letland en Litouwen) toe tot de Euro. Waarom? Van Rompuy zegt het ongeveer zo:

“De Euro is verplicht voor EU-landen, en door toetreding wilden die staten tonen dat ze echt eurofiel zijn; de Baltische staten zien de euro als een soort wisselgeld voor een Rusland kritische politiek door de EU en door alle individuele lidstaten; ze houden de euro voor een soort garantiebewijs dat de Navo en de ooit op te richten Europese legermacht bereid zullen zijn om hun land te verdedigen tegen een invasie.”

Ratas meldde verder trots dat momenteel in zijn land met 1,2 miljoen inwoners 1000 ambtenaren bezig zijn met het voorzitterschap van de Europese Raad. Tegelijkertijd zijn de volgende voorzitterslanden Bulgarije en Oostenrijk al volop mee in de running middels de zogenaamde trojka, inclusief de bijbehorende ambtenaren.

Na afloop van het evenement heb ik nog wat nagepraat met gepensioneerde EU-top-ambtenaren. En waarover spraken zij? “Op welke wijze moeten we het kiesrecht gaan inperken, want het is allemaal veel te ingewikkeld geworden voor de burgers.”

De discussie òf het kiesrecht moet worden beperkt lijkt dus voor sommigen inmiddels al een gepasseerd station. En dat is precies de conclusie van de Belgische hoogleraar Klassieke Geschiedenis David Engels, die in “Auf dem Weg ins Imperium” overeenkomsten ziet tussen de EU en het afglijden naar een soort dictatuur-light in het oude Rome. (Ned. vertaling is aanstaande.)

---

Dit artikel verscheen eerder vandaag ook op Polderland.