Alternatieve geneeswijzen worden door hun gebruikers vaak op één grote hoop gegooid.

Ze geloven in homeopathie en tegelijk ook in gebed genezen en magnetiseren. Daar is eigenlijk weinig reden voor, net zo min als de waarheid van de astrologie (als die waar zou zijn) het geloof in een kristallen bol zou legitimeren. Al die alternatieve geneeswijzen verschillen onderling evenveel als elk ervan verschilt van de reguliere geneeskunde. Het enige wat ze gemeen hebben is dat als er wetenschappelijke proeven mee genomen worden er nooit een resultaat blijkt.

Dat komt, zeggen de kwakzalvers, om dat het verkeerde soort onderzoeken worden gedaan. Ze moeten het de mensen vragen die baat gevonden hebben bij de methode, dan blijkt uit een wetenschappelijke ondervraging dat het werkt[1].

De bestrijders van kwakzalverij geven vier redenen waarom onschuldige preparaten zoals homeopathische onder omstandigheden lijken te helpen:

• 80% van de aandoeningen geneest spontaan, dus ook na het innemen van een niet werkzaam middel;
• het placebo effect;
• de extra zorg die homeopathische artsen geven in vergelijk met een drukke huisdokter. Vaak worden naast of na reguliere geneesmiddelen en behandelingen ook homeopathische middelen genomen;
• het effect van het een wordt dan aan het ander toegeschreven;

De homeopathische artsen die met de bestrijders in discussie gaan claimen met genoegen het placebo effect en de extra zorg als een pluspunt van hun therapie boven de reguliere geneeskunde. Tegelijk beweren ze vaak dat het placebo effect niet als argument tegen de homeopathie kan worden aangevoerd, omdat dit effect ook in de reguliere geneeskunst optreedt. Dat laatste is waar natuurlijk, even als extra zorg door een gewone arts zou helpen, los van de effectiviteit van het gegeven medicijn of van de behandeling.

In wezen komen alle argumenten van zowel de genezers als de gebruikers van de alternatieve therapieën neer op een lange en vaak niet onterechte lijst met klachten over de reguliere geneeskunde.

Het kan niet worden ontkend dat de reguliere zorg in Nederland tegenwoordig op veel punten tekort schiet, met name op het punt waar de medische consument het gevoeligste voor is, de nauwgezetheid in de behandeling en de persoonlijke aandacht voor de patiënt. Dat daarin een argument gevonden zou kunnen worden voor de werkzaamheid van homeopathie of willekeurig welke andere alternatieve therapie is natuurlijk onzin.

Wel zou kennelijk veel homeopathie en ook veel gevaarlijker kwakzalverij achterwege kunnen blijven als artsen beter deden waartoe ze tegenover hun patiënten op grond van hun beroepseed verplicht zijn: het geven van serieuze zorg naar het beste van hun kunnen, op de plaats en de tijd die niet door hun persoonlijke voorkeur, maar door de ernst van de kwaal wordt bepaald en door de toestand van de patiënt.

---

1. Homeopathische artsen werken niet met statistiek en hun artsenopleiding omvat eerder het aanleren van vaardigheden dan het bedrijven van wetenschap. Artsen weten daarom in meerderheid niet hoe een wetenschappelijke proef zou moeten worden opgezet.

---

Dit artikel verscheen eerder vandaag ook op het Blog van Toon Kasdorp