Toon Kasdorp over culturele discriminatie, de interactie tussen mensen en culturen, en wat daarvan weer de consequenties zijn.

“Ik heb niets tegen joden, sommigen van mijn beste vrienden zijn joden”. Dat is het soort zin dat na de Tweede Wereldoorlog in Nederland weinig meer gehoord werd, maar ervoor des te meer. Het klinkt antisemitisch en dat is het ook, maar het was toch vaak eerlijk gemeend en met sympathie voor de vrienden in kwestie. Antisemitisme was een reactie tegen de joodse etnische groepering en niet tegen individuele joden, tenzij men die alleen maar kende als vertegenwoordigers van die groepering.

Onze cultuur van na de oorlog miskent de betekenis van het behoren tot groepen. Het anders behandelen van mensen, alleen omdat ze niet tot de eigen groep behoren, wordt als onbeschaafd gezien en al vlug als discriminatie. In niet-westerse culturen is die vorm van discriminatie heel gewoon. Daar betekenen mensen vaak niets buiten hun familie of buiten de geloofsgemeenschap of natie waar ze toe horen. Recht en vooral moraal zijn daar in het algemeen tot de eigen groepering beperkt of in elk geval houdt men er tegenover vreemden een duidelijk andere moraal op na.

Toen tijdens de antikoloniale opstand in Indonesië Nederlandse families gewaarschuwd werden voor hun huispersoneel, dat zich bij de opstandelingen zou hebben aangesloten wezen de meeste dat verontwaardigd van de hand. Hun djongos of die aardige baboe! Kijk eens hoe lief ze zijn met de kinderen! Dat was ook zo, maar de wereld van de blanke huishouding is een andere wereld dan die van de desa en degene die van beide deel uitmaakt is in elk van twee een andere persoonlijkheid. Als twee culturele groeperingen zo verschillen dat deelname aan de een die aan de ander lijkt uit te sluiten, dan levert dat een vorm van schizofrenie op bij wie toch in beide leven of werken moet.

De westerse cultuur, die open staat voor wie de moeite wil nemen erbij te horen en aan wie daarbij een zekere mate van behoud van eigenheid wordt toegestaan, heeft in dat opzicht iets heel aantrekkelijks. De westerse vrede en welvaart hangen er mee samen. De meeste andere culturen wijzen dat uitgangspunt van de hand en claimen het alleenrecht voor hun manier van leven. Het christendom vroeger en de islam van tegenwoordig zijn er voorbeelden van. Het lijkt erop dat bij ons ook de aanhangers van de PVV nu voor dit uitgangspunt kiezen.

Maar toch is het een houding die we ons in haar consequenties niet kunnen permitteren. Oorlog tegen andere culturen is voor het westen suïcidaal, want in strijd met de eigen uitgangspunten. En daarbij geldt: ook zelfverdediging is oorlog! Vrijwillige aansluiting van mensen uit vreemde culturen bij de onze, dat is de enige manier, anders gaat het niet. Als moslims of andere vreemde culturen dat niet willen houdt het op. Het risico dat het westen aan haar eigen uitgangspunten ten onder zal gaan is daarom echt niet denkbeeldig, maar dat risico moet worden genomen, een andere weg is er niet.

---

Dit artikel verscheen eerder op het Blog van Toon Kasdorp.