Een beetje buiten het aandachtsgebied van de media op dit moment broeit in Athene en omgeving een nieuwe financiële crisis, die Duitsland in een politieke crisis zou kunnen storten.

Op dit moment hebben de media als het over Griekenland gaat vrijwel exclusief aandacht voor de asielmigratie. De kredietcrisis van de afgelopen vijf jaar, die alleen dankzij het overtreden van alle eerder afgesproken regels kon worden weerhouden van de vernietiging van het eurostelsel, lijkt al vrijwel vergeten. Maar de derde bailout die vorig jaar werd geregeld is nog steeds niet volledig geratificeerd en rondgebreid. In de relatieve stilte van dit moment onderhandelen in Athene vertegenwoordigers van de EU, het IMF en de Griekse regering over de precieze eisen waaraan Griekenland moet voldoen aleer het weer geld tegemoet kan zien teneinde haar schulden te kunnen doorschuiven naar een verre toekomst.

Dat gaat niet goed. Om niet te zeggen: de partijen zijn elkaar voluit in de haren gevlogen, en het IMF lijkt op het punt te staan het bijltje er bij neer te gooien om zich uit de hele ellende terug te trekken. Als dat gebeurt levert dat enorme politieke problemen op. Eén van de voorwaarden voor de bailout waarvan de details nu nog geregeld moeten worden was deelname van het IMF. Landen als Duitsland, Nederland en andere financieel degelijke landen wilden niet meedoen zonder IMF-deelname. Dat klonk allemaal heel logisch, maar dat ging er stilzwijgend aan voorbij dat het IMF weinig reden heeft om blij te zijn dat het er nog steeds bij betrokken is.

De huidige stand van zaken is dat Griekenland posten heeft aangegeven die zullen worden aangepakt – maar het IMF vind de onderbouwing te zwak en weigert dit goed te keuren. Dit tot ontsteltenis van de EU-afgevaardigden, die weinig hebben doorgedacht over de positie van het IMF bij de Griekse bailouts. Maar in zekere zin heeft het IMF door haar deelname een veel politieker daad gesteld dan men gewend is te doen, en in directiekringen is daarover al geregeld mot geweest. Ook over de vergelijkbare aanpak in Oekraïne overigens. Dat het IMF nu haar poot stijf houdt en van Griekenland concretere toezeggingen eist, lijkt mede ingegeven door het ongemak waarmee het fonds hierin wordt geconfronteerd. Er zijn veel wenkbrauwen gefronst door niet-Europese aandeelhouders in het IMF toen de deelname aan de eerste bailouts werd doorgezet, en de meest recente druk vanuit EU en USA wordt nu standvastig afgewezen.

De positie van het IMF wordt enorm versterkt doordat het Fonds vorig jaar formeel geen ondertekenende partij was – en dus kan weglopen wanneer het wil. Zo is het IMF in februari ook twee maanden voor het einde van het 3-jarige programma uit de afhandeling van de Cypriotische bailout (uit 2013) gestapt.

Griekenland lijkt niet bereid nog dieper in de sociale voorzieningen te snijden dan het al gedaan heeft, en de onderhandelingen zitten al enige tijd muurvast. Er is al met deuren geslagen, en wederzijds gegrom lijkt spreekwoordelijk te worden. Een ander punt dat de EU niet lekker zit is dat het IMF er op staat dat Griekenland schuldenverlichting krijgen moet. Dat is politiek zowel in Duitsland als in Nederland vrijwel onbespreekbaar – ook in Duitsland, waar het krediet van Angela Merkel in hoog tempo op raakt, al wordt ze hiermee op dit moment gesteund door Wolfgang Schäuble. Merkel zelf ziet Griekenland als een nuttige partner bij het oplossen van de asielmigratiecrisis, en de Grieken bouwen braaf AZC’s in de hoop dat Merkel extra geld uit Brussel regelt.

Intussen is dus de positie ontstaan, dat EU en Griekenland het samen zo ongeveer eens zijn, behalve over de onvermijdelijke schuldsanering. Dat die komen gaat is even onvermijdelijk als in West-Europa politiek onverkoopbaar, en het is op dat punt dat Merkel het IMF eigenlijk niet missen kan. Het is met het gezag van het Fonds achter zich waarmee ze hoopt het onvermijdelijke in den minne te schikken. Daartegenover staat nu dus het IMF, dat concretere bezuinigingsmaatregelen van Griekenland eist. En dreigt te vertrekken als dat niet wordt geregeld. Een interessante driehoek, waarbij het IMF alle troeven heeft omdat het nergens aan gebonden is, en er eigenlijk liever ook niet bij zou zijn betrokken.

Natuurlijk kan de EU besluiten het alleen op te knappen, maar voor Merkels positie zou dat dus net een stapje te ver kunnen zijn. Het is allemaal niet heel acuut – Griekenland kan tot 3 juli toe met de huidige financiële middelen – maar er moet wel wat gebeuren. Als de asielmigratiecrisis rond mei/juni een nieuw hoogtepunt gaat bereiken, en daarbij komt ook nog een Brexit op 23 juni, dan kan niemand in de EU een ontrafeling van de Griekse bailout gebruiken. Het zou voor veel groeiende crises de bekende lont in het kruitvat kunnen blijken.