Terreuraanslagen door moslims beheersen al een tijdje het nieuws in het Westen.

Maar met het fenomeen van terrorisme zijn we langer vertrouwd, nu terrorisme in wezen bijna een typisch Westerse traditie is: alleen werden ze voorheen vooral door anarchisten en andere extreemlinkse groeperingen gepleegd. Toch denk ik dat de mind set van een moslimterrorist en een anarchist voor een groot deel dezelfde is (de moslimterroristen plaatsen zich aldus ironisch genoeg in een westerse traditie met hun anti-Westerse aanslagen en omgekeerd leerde bv. de RAF de kneepjes van het vak door in de leer te gaan bij Palestijnse terroristen zodat er een duidelijke verbinding tussen beide groepen bestaat), zodat het interessant is om die algemene terroristische mind set eens nadere aandacht te schenken: wat motiveert de terrorist en wat denkt hij met terreur te bereiken? Het is makkelijk en sowieso politiek correct om niet verder te gaan dan de primaire gevoelens van afschuw, maar als filosoof/intellectueel wil ik graag de ander, inclusief de terrorist, begrijpen, te meer nu ik het idee heb dat er überhaupt weinig wordt nagedacht over wat terroristen drijft – zelfs niet in de huidige golf van terroristisch geweld – en dat veel van wat er wel wordt gedacht op misvattingen berust.

Om te beginnen komt terrorisme uiteraard in principe voort uit de frustratie van de onderdrukte of marginale groep die met andere, legitieme middelen niet hun politieke doel(en) kan bereiken (ik laat hier dan ook terzijde het fenomeen van staatsterreur, die kan optreden als een terreurgroep door middel van geweld de macht weet te verwerven en dan haar terroristische middelen voortzet als staatsmacht zoals de nazi’s en de communisten deden). In die zin is terrorisme de uiting van boze machteloosheid of zelfs als een gebrek aan zelfbeheersing, zoals bij een klein jongetje dat gaat gillen en stampen als het zijn zin niet krijgt. Terrorisme zou dan de ‘logische’ vervolgstap zijn als democratie c.q. praten met elkaar niets (meer) oplevert voor de benadeelde groep. Terrorisme zou zo vanzelf ontstaan vanuit het principe ‘wie niet wil horen moet maar voelen’. Want een bom voelt men wel als er niet naar je wordt geluisterd.

Maar je kunt ook op vreedzamere, ludiekere wijzen aandacht eisen voor jouw problemen, zodat terroristen als volwassenen dan ook een ideologie bedachten waarmee ze hun terreur of woede rechtvaardigen. Die komt er in essentie op neer dat de macht – datgene waar politiek over gaat – altijd is gebaseerd op gewelduitoefening. Nu is kenmerkend voor het liberalisme als het dominante westerse systeem weliswaar dat het macht vervangt door recht en dat het daarmee geweld vervangt door vreedzame conflictoplossingen zoals democratische verkiezingen en het onpartijdige oordeel van de rechter, maar dat maakt de haat tegen het Westen als dominante macht in de wereld alleen maar nog intenser. Dat liberalisme maakt het geweld en de onderdrukking door het Westen namelijk ook nog eens hypocriet: het Westen pretendeert immers niet te onderdrukken of geweld te gebruiken, hetgeen een leugen is. Ook het liberalisme is een (‘vreedzaam’) systeem dat met geweld in stand wordt gehouden, van het in hechtenis nemen van criminelen tot het doden van terroristen door middel van drones. Zo ook wezen de 19e eeuwse anarchisten en socialisten erop dat het kapitalisme niet minder onderdrukt omdat het geen openlijk geweld gebruikt (maar de massa wel laat verhongeren als die zich niet laat uitbuiten door de kapitalist). De minst acceptabele onderdrukkende macht is de macht die ontkent dat zij onderdrukt: dat maakt het Westen het favoriete haatobject en doelwit van terroristen. Dat maakt dat velen het veel moeilijker kunnen accepteren dat Israël een Palestijn tegenhoudt of dat de VS een terrorist doodschiet dan bv. een gifgasaanval waarmee Hoessein een heel dorp uitroeit: zo’n tiran als Hoessein is immers tenminste nog ‘eerlijk’ in zijn blote en brute machts- en gewelduitoefening terwijl het Westen ten onrechte pretendeert ‘beschaafd’ te zijn.

Terrorisme is zo in essentie de ontmaskering van de machthebber. Niet alleen de liberaal maar elke machthebber bevindt zich in de riante machtspositie dat hij zijn dominantie op subtiele wijze kan laten gelden zoals een baas reeds met een blik dus zwijgend of zonder de stem te verheffen de aanwezigen in het gelid kan dwingen. De terrorist laat zien dat er onder dat masker van rust, vredelievendheid en vriendelijkheid pure macht en dus geweld zit: juist als het geweld van de terrorist niets uithaalt is dat bewijs te meer hoe machtig en onderdrukkend de machthebber is zoals alleen de zwaarste steen geen beweging geeft als het een klap krijgt. De terrorist ontdoet zo het politieke bedrijf van alle maskers en leugens zodat alleen het geweld overblijft.

Zoals de terrorist het liberale, ‘vreedzame’ dus hypocriete Westen dubbel haat, zo zijn zijn successen op het Westen evenzeer dubbel zo groot. Immers, juist omdat het liberalisme de blote gewelduitoefening, zoals de publieke executie, heeft uitgebannen, is de bevolking in het Westen extra geshockeerd door geweld waardoor terrorisme allengs van betekenis is opgeschoven van ‘politieke doelen najagen door middel van geweld’ naar ‘de bevolking angst aanjagen’. Zelfs het dierenleed in de bio-industrie kunnen we niet meer aanzien, zodat de terrorist niet veel moeite hoeft te doen om ons angst aan te jagen. In die zin is elke terroristische daad al een geslaagde symbolische daad tegen het symbool van het Westen, namelijk tegen de democratische rechtsstaat (het anarchisme is een typisch romantische beweging die de extremen zoals pacifisme en terreuraanslagen moeiteloos combineert en graag symbolische daden doet en bij die daden dan weer graag symbolische doelen uitkiest). Tegelijkertijd ontstaat er een soort machtsevenwicht door middel van een asymmetrische oorlogsvoering doordat het Westen vanwege haar liberale principes niet met grof geweld zal reageren op terroristisch geweld: waar de nazi’s of communisten eenvoudig het hele dorp of de hele familie van de terrorist uitroeide als vergelding, heeft de terrorist of zijn omgeving niet heel veel te ‘vrezen’ als hij in liberale justitiële handen komt. Het Westen reageert niet met contra-terreur op terreur. In dit opzicht is de roep om de liberale beginselen minder strikt toe te passen teneinde de burgers beter te kunnen beschermen tegen moslimterrorisme een begrijpelijke reactie.

Paradoxalerwijs hoopt de terrorist echter wel op tegengeweld dus een reactie van ons waarin we de rechtsstaat zelf ondermijnen, omdat zijn actie anders geen vervolg krijgt: van de Russische anarchisten in de 19e eeuw tot de aanvallen van Hamas op Israël en de aanvallen van al Qaida en IS op het Westen is het doel ervan juist dat de Staat terugslaat naar de terroristen met geweld teneinde haar burgers te beschermen. Immers, dan valt het masker van de Staat af en ziet de burger dat hij tussen twee kwaden staat, namelijk die van de terrorist en de Staat en dat die twee oorlog voeren zodat de burger vroeg of laat een partij zal moeten kiezen. In het geval van de anarchisten was het de hoop dat de arbeiders en andere onderdrukten dan de kant van de anarchisten zouden kiezen die zo machtig genoeg zouden worden om de Staat omver te kunnen werpen. In het geval van de huidige moslimterroristen is het de hoop dat als de Staat terugslaat naar alle moslims (bijvoorbeeld door middel van discriminatie van moslims) alle moslims zich achter de terroristen zullen scharen waardoor een islamitische revolutie kan worden bewerkstelligd vanuit de chaos en vernietiging van een burgeroorlog (zoals IS daarin slaagde in Irak en Syrië). In dat opzicht is het juist een goede keuze om de liberale rechtsstaat te handhaven en niet te vervallen in bijvoorbeeld de discriminatie van moslims als antwoord op het moslimterrorisme.

---

Dit artikel verscheen eerder op GebandvanJoop.Blogspot