Het Syrië-debat dat gisteren in de Kamer gehouden werd was weinig meer dan een verzuchting over een ernstig misgrijpen van het vorige kabinet. Harde aanvallen waren leden van de coalitie niet toegestaan, en daarmee was de angel uit het debat eer het begonnen was.

Het beste argument over de manier waarop de Kamer vriendelijk werd bedankt voor haar belangstelling was te zien aan de foto’s van het debat. Slechts minister Blok was namens het kabinet aanwezig een zwak mea culpa uit te spreken namens toekomstige ambtsdragers:

Ook over de Extern Volkenrechtelijk Adviseur en diens uitspraken via Nieuwsuur werd geen verder serieus debat gevoerd (Neemt deze nu ontslag? Het zou logisch zijn.). De toenmalige oppositie bleef op haar stuk staan, de eertijdse coalitie van VVD en PvdA eveneens, en men handelde het vervolgens af of de politieke situatie van 2015 nog steeds bestond.

De partijen die zich in 2015 al tegen het steunprogramma uitspraken, zoals CDA, PVV, SP, ChristenUnie, SGP en 50Plus, blijven erbij dat dit hulpprogramma nooit had mogen plaatsvinden. Zij vonden toen al dat de situatie in Syrië te onduidelijk was en vonden de zogenaamd gematigde groeperingen onbetrouwbaar.

Dat de VVD er wat hypocriete smoesjes tegenaan gooide en ook de PvdA vluchtte in irrelevante gemeenplaatsen – “Als een bevolking in nood is, kijken we wat we kunnen doen” – was niet onverwacht. Als je kijkt naar wie eerst aansprakelijk zouden zijn binnen het huidige kabinet resteert slechts premier Rutte. Niemand binnen de zittende coalitie heeft nu behoefte aan een kabinetscrisis, en wat betreft het verbeteren van de geloofwaardigheid zit er in deze coalitie al helemaal weinig perspectief. Rutte aanpakken zou daarom wel tot grote ruzie binnen de coalitie leiden, maar naar het oordeel van de coalitieleden weinig tot geen rendement geven. Het programma is in maart jongstleden gestekkerd, en daar moeten we het maar mee doen.

Minister Blok gaf wel een kiertje om te tonen wat er achter de schermen speelde, en waarom in ieder geval de linkse oppositie niet op al teveel krakeel uit was:

De levering van hulpgoederen zoals pick-uptrucks, nachtkijkers en uniformen aan Syrische rebellengroepen was binnen de regels van het volkenrecht. Minister Blok van Buitenlandse Zaken heeft dat gezegd in een Kamerdebat. Nederland gaf voor 25 miljoen euro aan materieel, mede op basis van Britse en Amerikaanse informatie.

Vertaling: het moest van St.Obama. Ik heb eerder al aangegeven hoe dat in de praktijk uitpakt, en wat minister Blok hier vallen liet bevestigt dat niet alleen, de reactie van de Kamer illustreert dat men dan minder tegensputtert.

Het argument doet me vooral denken aan uitspraken van juristen dat het Volkenrecht welbeschouwd niet meer dan een fantoom is, waaraan betrokkenen bij gelegenheid graag lippendienst bewijzen, maar dat al even weinig afdwingbaar is als Gods wil, indien niemand bereid is er de handschoen voor op te nemen. Dit was ook zoiets:

Blok kan niet uitsluiten dat door Nederland gesteunde groeperingen in Syrië betrokken zijn geweest bij de schending van mensenrechten. In reactie op kritiek uit de Tweede Kamer gaf Blok toe dat de selectie van de groeperingen vooraf, en de controle achteraf bij wie de materialen precies terechtkwamen beter hadden gekund.

Dat die controle achteraf beter had gekund is het grootste gotspe hier, aangezien vooraf al te voorspellen was hoe hulpgoederen voor wie dan ook binnen Syrië van hand tot hand gingen, en dus vaak bij de meest extreme groepen zouden eindigen. In feite eisten deze van hun geloofs/bondgenoten een soort van schatting, waarmee deze hun minder grote fanatisme en bereidheid de islam tot in (voor ons onbegrijpelijke) finesses na te volgen – iets waar clubs als IS en Al-Qaïda zich wel aan binden. Dat dit in een Nederlands Kamerdebat niet aan de orde komt dat de mate van islamitisch fanatisme mede bepalend is voor het gezag dat men binnen die kringen heeft verbaast niet, maar het is desalniettemin een factor als je wilt weten hoe de beschikbare middelen hun weg vinden binnen de tegenstanders van het Assad-regime. Maar dàt wilde men dus niet.

Hetgeen ik hierboven zeg indachtig, begrijpt u ineens ook waarom Blok dit leugentje er tussendoor kon gooien:

“Tegelijk is de suggestie dat de door Nederland gesteunde groepen op grote schaal met terrorisme bezig waren ook niet juist”, zei hij. “Het primaire doel van deze groepen was voorkomen dat het hele land overrompeld zou worden door IS.”

Op weg naar een grotere leugen. Het primaire doel van al deze groepen was het Assad-regime verdrijven. Als dat eenmaal gelukt was, had het inderdaad een ander verhaal kunnen worden. Hetgeen Blok ontkent:

Volgens Blok had Nederland met de hulp niet de bedoeling om de Syrische president Assad weg te krijgen, zoals sommige Kamerleden suggereren.

Het laatste woord komt CDA’er Omtzigt toe:

Blok zei dat de levering van die trucks zelf niet in strijd was met het volkerenrecht. “In een leveringsovereenkomst werd aangegeven dat ze niet voor oorlogsdoeleinden gebruikt mochten worden.” Omtzigt vindt dat onbegrijpelijk: “Dus we hebben een papieren werkelijkheid gecreëerd.” Hij vindt het nogal logisch dat gepantserde trucks gebruikt worden in gevechten.

Tja. Tja. Tja. En dan komt ook nog de balsem na de amputatie:

Blok vindt dat het hulpprogramma, dat is gestart onder het vorige kabinet van VVD en PvdA, in de praktijk beter had moeten worden uitgevoerd. Ook had de Kamer vaker tussentijds geïnformeerd moeten worden. De Kamer heeft pas na de berichtgeving van Nieuwsuur en Trouw meer vertrouwelijke informatie gekregen, zoals over de lijst groeperingen en hoe zij de hulp kregen.

Men zal het een volgende keer weer doen, maar zegt nu al toe dan uit voorzorg de Kamer tijdig medeplichtig te zullen maken. Die Extern Volkenrechtelijk Adviseur kan inderdaad maar beter opstappen.