De Europese Centrale Bank (ECB) denkt dat het probleem van de zombiebedrijven alleen maar erger is geworden – deels vanwege haar eigen acties – aangezien de enorme fiscale en monetaire beleidssteun die werd gelanceerd om de economie te ondersteunen kunstmatige levensondersteuning gaf aan veel niet levensvatbare bedrijven.Dit was een van de bevindingen van de tweejaarlijkse financiële stabiliteitsevaluatie van de ECB, waarin de centrale bank waarschuwt voor alle zaken die het financiële systeem zouden kunnen bedreigen, afgelopen week gepubliceerd.

Hoewel het niet echt een mea culpa van de ECB is, erkent de bank dat het overspoelen van het financiële systeem met ultra-goedkoop geld als reactie op de pandemie waarschijnlijk het aantal zombiebedrijven dat door het economische landschap zwierf, heeft vermenigvuldigd. “Gegevens over de bedrijven, leningen en het toezicht in het eurogebied suggereren dat zombiebedrijven tijdelijk geprofiteerd hebben van leningsregelingen en soepele kredietvoorwaarden – maar waarschijnlijk slechts in bescheiden mate”, schrijft de ECB.

3,4 procent is een zombie
Door een zombiebedrijf te definiëren als een bedrijf met een rendement op zijn activa onder nul, een lage aflossingscapaciteit en een negatief netto-investeringspercentage gedurende meer dan twee opeenvolgende jaren, zei de ECB dat het aantal van dergelijke bedrijven is afgenomen sinds de schuld van de eurozone in 2012. crisis. Het schatte dat het aandeel van het totale aantal bedrijven dat aan de definitie van zombificatie voldeed, was gedaald van bijna 6 procent in 2013 tot ongeveer 3,4 procent in 2019, nog steeds ruim boven het niveau van ongeveer 2 procent vóór de financiële crisis van 2008.

De economische impact van de pandemie en de beleidsreactie kunnen, althans tijdelijk, hebben bijgedragen tot een zekere mate van zombificatie. Garanties van staatsleningen, betalingsuitstel, schuldenmoratoria, belastingverlagingen en kwijtschelding van de noodzaak om in sommige landen insolventie aan te vragen, droegen allemaal bij aan een daling van het aantal faillissementen vorig jaar – ondanks een naoorlogse recordrecessie, noteert ook de Financial Times in zijn nieuwsbrief (pay wall).

De centrale bank heeft geen cijfers gegeven over hoeveel extra zombies er zijn gemaakt. Maar zij gaf een idee en zei dat vóór de pandemie 8 procent van de bedrijven “quasi-zombies” waren, met hoge schulden en een zwakke winstgevendheid, ook al waren ze nog zo goed als levensvatbaar.

“Zombificatie kan leiden tot een inefficiënte kapitaalallocatie, maar brengt ook risico’s op middellange termijn met zich mee voor het financiële systeem als de risico’s niet goed geprijsd zijn”, waarschuwt de ECB. Regeringen, zo betoogt zij, moeten overschakelen naar meer gerichte steun die gericht is op het redden van levensvatbare bedrijven – en de zombies laten sterven.

Gratis geld weggeven
De ECB doet verder een dringend beroep op overheden – groei van staatsschulden – en de financiële sector – toenemende schuldenlast – om te waken voor groeiende financiering van potentieel niet-levensvatbare zombiebedrijven. Gedacht wordt aan omzetting van schulden in aandelen of  omzetting van gegarandeerde leningen in directe subsidies. Dat dit laatste overigens neerkomt op weggeven van andermans geld (belastingbetalers) konden de centrale bankiers in Frankfurt nu kennelijk net weer niet bedenken.

Bovendien wil de ECB dat banken en andere financiële instellingen leningen en schulden snel verder afbouwen, met daarbij het risico van een negatief effect op het economisch herstel na de Corona-recessie. “Het is van cruciaal belang dat de kapitaalbuffers van banken toereikend zijn om verliezen op te vangen. […] Tegelijkertijd zal beheer van niet-renderende leningen effectief ook de sleutel zijn tot het verminderen van de belasting op bankbalansen en ondersteunende kredietverlening.”

Minder dividend uitkeren
Komt er nog een aapje uit de ECB-mouw: “In deze context heeft de voorzichtige benadering van kapitaaluitkeringen, uitgebreid en aangepast vanaf de initiële begeleiding, waarin financiële instellingen werden gevraagd zich onthouden van het doen van uitkeringen aan aandeelhouders.” Minder dividend voor beleggers dus, die zullen dat niet leuk vinden. Als daardoor tegelijkertijd de aandelenkoersen van banken en beleggingsinstellingen gaan dalen, tast dat ook het eigen vermogen aan.

Zo hebben overheden, centrale banken en het bedrijfsleven zich tussen Scylla en Charybdis gemanoeuvreerd in en rond de Coronatijd. Dat maakt economisch herstel niet zo gemakkelijk, wat men van tevoren waarschijnlijk vastbesloten was te negeren. En er is nog een lawine onderweg van groene en klimaatschulden bij overheden, de EU en bedrijven. Dat wordt billen branden en op blaren zitten: het licht aan het einde van de tunnel is nog niet in zicht.