In de politiek van het land van de zoon van Pa Pinkeltjesmans en Diederik de Wolkenfietser moet worden bezuinigd. Maar men heeft dat niet per onderwerp geregeld, doch de partijen om de beurt iets laten kiezen waarop ze het voor het zeggen kregen, waarna de eindafrekening werd opgemaakt.

De VVD koos in het regeerakkoord voor de aanschaf van de nieuwe Amerikaanse JSF-straaljager, een jachtvliegtuig dat zo modern is dat we het bij het eerste beslismoment (rond 2010) alleen nog kenden van de tekentafel. Aangezien bij de onderhandelingen over kabinet Rutte I één partij (de PVV) niet zoveel zag in een duur en nog ongetest apparaat, waarvoor vrijwel even goede en veel goedkopere alternatieven beschikbaar waren, kwam men tot een compromis in de traditie van de Nederlandse regeringsonderhandelingen: er werden voor een grof bedrag alvast twee toestellen aangeschaft, waarmee men testvluchten zou maken. In de volgende kabinetsperiode zou dan het uiteindelijke besluit vallen.

In 2014 of later, bedoelde men daar mee. Daarmee was er immers voldoende tijd om de toestellen nog aan eigen tests te onderwerpen, nietwaar?

Enfin, het zal weinig verbazing wekken dat er bij de ontwikkeling enige kinken in de kabel verschenen. De testfase kan niet eerder beginnen dan in 2015. Dat kost 47 tot 55 miljoen meer dan begroot aan opslag en onderhoudskosten. Voor anderhalf jaar en twee toestellen! Het is te hopen dat de bergbewoners in toekomstige actiegebieden voor dit toestel niet terug schieten, of op hun grondgebied over faciliteiten beschikken om de paradepaardjes van onze luchtmacht te vertroetelen. Voor de duur van htet uitstel terugleasen aan de Amerikanen kon niet, want het Pentagon heeft er geen geld voor beschikbaar, zo meldt de Telegraaf. Dat vertroetelbedrag voor opslag en onderhoud in Nederland is afschrikwekkend groot, eigenlijk.

Waar in de berichtgeving over dit uitstel luchtig overheen wordt gestapt, is dat de regering eind 2013 al zal besluiten over al dan niet aanschaffen van het door onze militairen zo felbegeerde nieuwste Amerikaanse mechaniek. De knoop doorhakken, wordt dat met veel vertoon van besluitvaardigheid genoemd.

Alleen is er dan dus nog niets getest.

Wat moet Nederland eigenlijk met hypermoderne jachtvliegtuigen, zo midden in West-Europa? Als we vliegtuigen uitzenden is het meestal naar de meest achtergebleven gebieden voorstelbaar, waar men net weet wat een Sopwith Camel is, maar nog steeds de voorkeur geeft aan een ouderwets vuurwapen vanachter een rotsblok. De drang om mee te mogen doen met de grote jongens, en daarvoor financieel te worden uitgekleed, is aan onze militairen wel besteed. Maar onze regering wordt ook geacht aan zaken als het welzijn te denken van bijvoorbeeld de oudere Nederlander.

Er is geen enkele noodzaak om nu al te besluiten over de nieuwe JSF. In landen als Canada en Italië – eveneens deelnemend in de ontwikkeling van de JSF – is ook al geopperd de gehele aanschaf nog eens tegen het licht te houden. Daarvoor zijn testfases erg nuttig, anders hoeft men geen testfase te houden, nietwaar? Er is dus alle aanleiding een en ander nog een paar jaar door te schuiven. In ieder geval tot we meer weten. Gezien de omvang van de bezuinigingen op andere zaken is het eenvoudig onzindelijk nog meer geld weg te gooien of te beloven voor iets waarvan we te weinig weten.

Rutte zal zich er weinig van aan trekken. Hij wil de JSF, de PvdA heeft een handtekening gezet zich te zullen conformeren aan wat de VVD er in deze kabinetsperiode over besluit, en wat verstandig is doet er niet toe. Het besef dat de bomen niet langer tot in de hemel groeien is in het Torentje nog niet doorgedrongen. We willen meedoen met de grote jongens!

Blijkbaar mag dat wat kosten ook.

Wat te denken zou moeten geven is dat de oplopende kosten er tot nog toe al toe hebben geleid dat er steeds minder van die vliegtuigen zullen worden aangeschaft. Groot-Brittannië bouwt nu een vliegdekschip, waarvoor het de eerste jaren na oplevering geen vliegtuigen hebben zal. Misschien moet ons leger maar met de Britten samengaan. Misschien moeten we daar eerst nog eens een paar jaar op studeren. Maar vooral: misschien moet je pas iets aanschaffen als je weet wat het zal kunnen, en wat we er mee gaan doen.

Iedere onzinnige uitgave uitdrukken in het aantal bejaardenpampers dat je er voor had kunnen kopen is natuurlijk belachelijk, maar als de regering echt nog dit jaar over de aanschaf van de JSF besluiten gaat, is er alle reden toe. De PvdA schijnt ondanks alles nu toch tegen te zijn. Dus met pijn in het hart: zet hem op, Wolkenfietser!

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.