Over terreur wordt ons met grote regelmaat verteld: “het werkt niet, want terroristen winnen nooit. Het kost alleen veel doden.” Maar klopt dat wel? Werkt terreur echt niet?

Om te bepalen of iets werkt of heeft gewerkt, is de vraag die onvermijdelijk als eerste dient te worden gesteld: wat was het doel van die terreur? Maar die vraag wordt door media die over terreur schrijven nooit gesteld, omdat het antwoordt voor hen vast moet liggen. Omdat zij er voor hun eigen geloofwaardigheid van uit moeten gaan dat terreur nooit winnen kàn. Het is een retorische vraag geworden, waarop wel degelijk verschillende antwoorden mogelijk zijn. Dàt de vraag retorisch werd, geeft aan dat er niet serieus over nagedacht wordt.

Verkeerd referentiekader
Als we het over terreur hebben lijkt het referentiekader altijd en eeuwig weer die zwarte periode in de jaren zeventig te zijn, waarin iedereen met het vliegtuig naar Cuba wilde. De terroristen van die tijd: Rode Brigades, Baader-Meinhof, Lichtend Pad, RAF en ga zo maar door kwamen immers nimmer aan de macht? Nou dan. Het is het discours van die blonde muts Beatrice de Graaf, die daar en alleen dáárvan verstand heeft als het gaat om dit onderwerp. En die zichzelf zelfs nog nooit het begin van een vraag heeft gesteld zoals ik hierboven suggereer. Bovendien is het niet waar dat het niet werkt. Zowel de Baskische terroristen als die van Sinn Fein hebben hun wensen politiek op de agenda gekregen na een heftige terreurperiode. Hún terreuraanpak heeft voor hen in in ieder geval gewerkt.

Het doel van terreur
En dit voorbeeld zou reden moeten zijn opnieuw de vraag te stellen, wat deze terreurgroepjes uit de jaren zeventig indertijd eigenlijk bereiken wilden? Zoals ik het me herinner, waren dit extreemlinkse zeloten die er vanuit gingen dat zij de voorhoede vormden van een proletarische revolutie. Ergo, hun benadering was er op gericht een voorbeeld te geven aan de volksmassa om zich te weer te stellen tegen de regenten die hen knechtten – in de optiek van RAF cs. Dat ze daarin niet slaagden was niet omdat zij het niet goed aanpakten, maar omdat voor de klaarstaande volksrevolutie die in hun perceptie nog maar een klein zetje nodig had, nooit een basis is geweest.

Overigens geldt voor de periode van de anarchistische aanslagen (eindigend met de moord op aartshertog Frans-Ferdinand in Serajevo) precies hetzelfde. Men effende een pad voor iets waaraan geen behoefte was. Maar dat betekent daarom niet dat de methode niet effectief had kunnen zijn.

Voorwaardenscheppend
Bovenstaand voorbeeld geeft u een idee van doel en karakter dat terreur heeft, en daarmee krijgt u de mogelijkheid logischer over de effectiviteit ervan na te denken. Terreur is voorwaardenscheppend. In normaal Nederlands: terroristen bereiden de weg naar een gewenste ontwikkeling voor in de hoop dat terreur dat pad kan effenen. Ooit Beatrice de Graaf hierover horen analyseren? Kennelijk is het conceptueel te moeilijk, omdat het zo eenvoudig is.

Morgen vervolg ik dit betoog over de manier waarop terreur in diverse situaties effectief werd gebruikt, en koppel dat aan de wijze waarop men dat in de islam traditioneel toepast.