In de onderhandelingen over de Cypriotische bailout (die overigens totaal 9 maanden hebben geduurd), weigerde de regering van het eiland op heel veel punten haar medewerking. (Vermoedelijk )Ten einde raad, besloot de Trojka namens de EU te eisen dat alle rekeninghouders van Cypriotische banken een bijdrage zouden leveren om tenminste een deel van de bailout mede te financieren. Analyse van een enorme psychologische blunder.

De beslissing – gisteren – van de Eurogroep om spaarders bij Cypriotische banken mee te laten betalen aan de bailout voor die banken is niet alleen onwettig – het is (vrij naar Talleyrand: C’est pire qu’un crime, c’est une faute) een fout. De onwettigheid zit hem in de ook op Cyprus officieel bestaande garantieregeling, die spaarders een minimum bedrag garandeert indien een bank failliet gaat. De fout is ernstiger: de publieke opinie in geheel Europa is zich nu bewust van de risico’s voor banktegoeden indien de EU het financieel noodzakelijk vindt in de kas te graaien. De onrust daarover was gisteren de gehele dag merkbaar op de sociale media, en een absoluut record aan opinieartikelen, blogs en analyses zag het licht.

Over dit laatste mag niet licht worden gedacht. Een belangrijke reden waarom de Cyprus-bailout zo gevoelig lag, had te maken met het vermeende zwarte geld dat de Cypriotische banken voor Russische oligarchen beheren. Vooral in Duitsland was hier grote ophef over ontstaan – in het licht van de naderende Bondsdagverkiezingen voor de Duitse regering een heikele kwestie. De nu gekozen weg slaat echter niet alleen die oligarchen (ongeveer 1/3 van het totaal) aan, maar tevens allerlei kleine spaarders uit Cyprus zelf, alsmede een grote groep Britse pensionado’s. Dit zal komende dagen een steeds grotere rol gaan spelen, aangezien diverse parlementen nog akkoord dienen te gaan met de bedachte regeling, voor zij half april officieel in gaat.

Gisteren begon op het eiland al een kleine bankrun, die de geldautomaten binnen de kortste tijd zonder contanten deden achterblijven. Elektronische overboekingen zijn zoals mag worden verwacht geblokkeerd, maar ook hier kunnen addertjes onder het gras blijken te zitten, aangezien het Cypriotische parlement de overeenkomst nog goed moet keuren. En dat lijkt niet eens een uitgemaakte zaak te zullen zijn, wat ook wordt veroorzaakt doordat tijdens de verkiezingen afgelopen maand expliciet is beloofd dat de spaartegoeden bij de banken niet ten prooi zouden vallen aan wat voor haircut dan ook. Dergelijke beloften tellen in relatief kleine landen zwaarder, en Cyprus is qua inwonertal een erg klein land.

Internationaal wordt nu dan ook met verbazing gekeken naar de stunts die de Eurogroep thans probeert te volvoeren. Dat EU-commissaris Olli Rehn zich gisteravond al gedwongen voelde officieel te verkondigen dat dit een eenmalige beslissing was, stelt niemand gerust. Pas als iets officieel ontkend wordt, dringt bij veel mensen pas door dat het gemeengoed worden kan. Het wantrouwen van beloften van de EU krijgt hiermee een nieuwe klap. De lachwekkende belofte dat mensen die op Cyprus hun spaargeld verliezen zullen worden gecompenseerd met de tegenwaarde in aandelen in de bank waar zij spaarden is niet alleen potsierlijk, maar onderstreept tevens de wankele juridische basis van het geheel. Aandelen in zo goed als failliete banken, hoe verzin je het.

De enigen die niet zullen protesteren zijn de Russische zwartgeldspaarders. Als die Cypriotische banken failliet gaan, zijn zij alles kwijt. Het percentage waarmee hun bezit wordt gekort is tamelijk laag, en zeker minder dan de verschuldigde belastingen die zij via Cyprus ontdoken.

Dat veel mensen zich nu boos maken over een directe greep in hun spaarrekeningen heeft ook iets ironisch’. Inflatie neemt over het algemeen veel grotere happen uit het spaargeld van mensen die hun geld aan banken toevertrouwen. Desalniettemin is het psychologisch voor veel mensen pijnlijker als er daadwerkelijk geld wordt afgepakt, dan als inflatie hun koopkracht aantast. Als Cyprus de eurozone verlaten had en opnieuw het Cypriotische pond in gebruik had genomen, was hun tegoed dit weekend hoogstvermoedelijk veel verder in waarde gedaald. Toch is dit wellicht de grootste blunder van de Eurogroep: het gaat in dezen niet om het bedrag dat precies wordt geoogst, maar zeer zeker ook om de manier waarop.

De toegepaste methode is publicitair zeer, zeer ongelukkig, en zal de reputatie van de euro ernstig aantasten. In veel commentaren noemden economen en analisten gisteren deze bailout al een game-changer, omdat geld nu nergens binnen de Eurozone nog veilig zal zijn voor de graaiende vingers van de EU. Met grote problemen in Italië (maffia!!) in het verschiet, zal de angst dat de EU steeds vreemdere bokkensprongen maken gaat steeds meer toenemen. Het is niet langer de vraag in hoeverre dat reëel is, maar hoe de bevolking van de EU dat voelt. Toenemende onrust en diep wantrouwen in de financiële handel en wandel van een regering zijn een recept voor revoluties en opstanden.

Daarmee is de politieke schade die nu is aangericht een stuk groter dan de 7,5 miljard euro die deze maatregel heeft bespaard. Nog afgezien van de waarschijnlijkheid, dat allerlei juridische procedures gaten zullen schieten in dit verdrag, zodat Cyprus over een maand of twee à drie weer op de stoep staat voor de volgende bailout.

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.