Politici schuiven verantwoordelijkheid wel vaker van zich af als die hun slecht uitkomt, maar een berichtje gisteren gaat me echt te ver.

VVD en PvdA: zorgbestuurders zouden zelf salaris moeten verlagen was de kop van het stukje in De Volkskrant waarin verslag wordt gedaan van het standpunt van de regeringspartijen dat falende zorgbestuurders vrijwillig af zouden moeten zien van een deel van hun salaris dat toch al te hoog was. Terug naar het beloningsniveau van de premiersnorm was toch wel het minste, vonden ze. Wat een misplaatst idealisme!

Natuurlijk laat Kamerlid Sjoerd Potters hierbij buiten beschouwing dat mensen geneigd zijn hun eigen falen te bagatelliseren: iemand die aangeeft dat hij zèlf mogelijk minder recht zou moeten doen gelden op een buitensporige beloning heeft er vermoedelijk echt een ontzettende janboel van gemaakt. Dat is heel menselijk die terughoudendheid, daar niet van. Maar als mechanisme om de excessieve beloningen te beteugelen is het erger dan waardeloos.

Sjoerd Potters en zijn PvdA-collega’s zelf zijn vanzelfsprekend een goed voorbeeld: een enquête onder de afnemers van hun beleidsterreinen zal voor henzelf ook niet direct een reden zijn om een deel van hun inkomen – zeg: boven de bijstandsnorm – te storten in een fonds voor behoeftige patiënten in de zorg. Waarmee ik maar zeggen wil: de mate waarin iemand faalt kun je aan hem of haarzelf niet overlaten. Daaruit consequenties trekken voor de beloning die je op basis van je werk verwachten mag werkt inderdaad bij een klein bedrijfje, maar niet bij organisaties waarvan het directe overleven niet verbonden is met de hoogte van de beloning van haar topmens. Dan wordt het te moeilijk, en is het hemd nader dan de rok.

De enige werkelijke overweging is dan nog de morele rechtvaardiging er van. Heeft u mensen als Sjoerd Potters wel eens over de morele rechtvaardiging van exorbitant hoge salarissen gehoord? Als hij een beetje verstandig is probeerde hij het niet eens. De poging hierboven diskwalificeert iemand wat mij betreft als Kamerlid. De smoes dat het komkommertijd is en toch niemand leest en serieus neemt wat hij uitkraamt bevalt me evenmin: als Kamerlid ben je gedurende je mandaat altijd in functie.

Dat die excessieve beloningen konden ontstaan is politiek een van de grote schandalen van de afgelopen twintig jaar. Niet zozeer vanwege het geld, als wel door het onbenul dat het mogelijk maakte. Vertrouwen is goed, controle is beter. Dat de oorsprong van dit citaat niet de meest prettige achtergrond heeft, doet niets af aan het waarheidsgehalte er van.

Elk systeem dat wordt zonder opgezet zonder deugdelijke begrenzingen, checks en balances doch slechts vertrouwend op moreel besef, zal worden opgerekt tot haar uiterste legale grens. Daar aan is niets vreemds: ook als begrenzingen zijn aangebracht, bereikt vrijwel iedereen die er zelf over beslissen mag, binnen de kortste keren de opgelegde begrenzing.