In de luwte van het referendumgeweld afgelopen woensdag kwam het bericht dat de VVD een initiatiefwet van een der eigen Kamerleden blokkeert maar langzaam bij me binnen. Desalniettemin is het zeker een berichtje waard.

Het is moeilijk tussen de oren van fractievoorzitter Halbe Zijlstra te kijken, maar dat de VVD haar initiatiefwetsvoorstel om het salafisme te kunnen aanpakken door het schrappen van de wettelijke bescherming van kerkgenootschappen niet langer steunen wil is ietwat bijzonder. Je zou kunnen veronderstellen dat toekomstige coalitiegenoten als CDA en CU hier mordicus tegen zijn, maar dat voldoet niet. Wat het sterker maken zou, is dat het besef doorgedrongen is dat je het salafisme niet bestrijden kunt als zou het een eenduidig apart kerkgenootschap zijn. Dat zou grote winst zijn, want zoals ik al eerder betoogde, het is zinloos te gaan proberen om het salafisme te verbieden zonder de islam aan te pakken.

Een erkenning dat de islam niet zoals het christendom is opgedeeld in een aantal herkenbare van elkaar afwijkende geloofsgenootschappen is noodzakelijk, omdat het tegengestelde berust op een gevaarlijk misverstand. Eén van die misvattingen die daar uit voort zou vloeien is de gedachte dat je het salafisme als aparte stroming verbieden kunt. Maar aangezien er één ondeelbare islam is, is dit het najagen van fantomen gelijk.

De aanpak van Sjoerd Potter ging uit van het schrappen van de uitzonderingspositie van kerkgenootschappen uit het Burgerlijk Wetboek opdat ze verboden kunnen worden. Maar zoals U allen wel weet, staat het verbieden van de islam niet ter discussie. En als je alles helemaal uit spelt zou dat er nog wel eens van kunnen komen als het idee van Potter naar de letter zou worden uitgevoerd.

Vooralsnog lijkt het er dus op dat een wetsartikel dat de jaren zestig en zeventig heeft overleefd volgens Potter moet worden aangepakt. Elsevier schreef:

Doel is justitiële vervolging mogelijk te maken van religieuze organisaties die over de schreef gaan met activiteiten die de democratie ondermijnen. De VVD heeft daarbij onder meer het oog op salafistische organisaties.

Eerder erkende Potter dat zijn voorstel de vrijheid van godsdienst beperkt.

De essentie van het probleem blijft, dat het salafisme geen organisatie is, maar een manier om de wereld te bezien. Een ideologie, kort gezegd. Dat is en blijft een probleem met de islam: een bijzondere mix van ideologie en religie. Dat laat zich niet eenvoudig verbieden op basis van wetgeving zoals we die in West-Europa hebben ontwikkeld de afgelopen 500 jaar.