In veel Europese landen is afgelopen week betoogd tegen de voorgenomen maatregelen die de regeringen in Spanje, Griekenland, Polen, Portugal en Duitsland in petto hebben. De gewone man, onder geleide van zijn vakbond, liet zien er het zijne van te denken.

A propos – Duitsland? Duitsland. Bij onze oosterburen gingen een kleine 40.000 mensen door het land verspreid de straat op om te protesteren voor een rijkentax. Zij eisten een eerlijker verdeling van de welvaart. Even afgezien van de praktische uitvoerbaarheid, vraag je je hierbij altijd weer af welk beeld deze mensen hierbij hebben. Wie vindt dat men het elders zo slecht heeft dat daaraan wat gebeuren moet, kan altijd nog van woning ruilen met een Spanjaard, Griek of Portugees – aan kandidaten geen gebrek.

In Polen gingen de protesten over de pensioenleeftijd, die voor alle Polen zal stijgen naar 67, wat de komende jaren het streefgetal van de EU lijkt te zullen worden. Tot nog toe gold voor vrouwen een pensioenleeftijd van 60, voor mannen 65. De protesten tegen de EU-gezinde regering-Tusk trokken enige tienduizenden mensen. Overigens was er ook in Italië eerder deze week onrust over de pensioenleeftijd, in Italië een gevoelig punt, aangezien de gemiddelde Italiaan vroeg met pensioen gaat, om met dat pensioen als basisinkomen vrolijk nog twintig jaar bij te klussen.

Over Griekenland valt weinig anders te melden dan dat de protesten daar steeds meer het karakter van een reguliere guerilla tegen de oproerpolitie aannemen, maar voor Griekenland is dat geen ongewone situatie. Dat er al een geval bekend geworden is waarbij de reguliere politie Grieken voor bescherming doorverwees naar de militie van de fascisten van de Gouden Dageraad-partij is veel ernstiger, aangezien dit een ontwikkeling is die tot een ongezonde basis voor een (poging tot) machtsovername kan uitgroeien. GD is militant genoeg om daar op aan te sturen, en de aanstaande bezuinigingen op het Griekse leger kunnen daarbij een complicerende factor worden.

In Portugal en vooral Spanje zijn de protesten wel heftig, maar nog niet bijzonder massaal, maar ze nemen in intensiteit toe. In Madrid zijn de laatste dagen al drie grote confrontaties tussen politie en demonstranten geweest, waarbij vooral de harde aanpak van de politie opviel. En dan is de ellende in Spanje nog maar nauwelijks begonnen. De kredietratingagentschappen – zoals Moody’s – maakten bekend dat er een verdere verlaging van de Spaanse kredietwaardigheid in de lucht hangt.

Zo’n verlaging kan ernstige gevolgen hebben, aangezien de Spaanse rating al zo laag is, dat een verdere verlaging bij veel beleggingsfondsen automatische verkooporders van Spaanse schuldpapieren te verwachten zijn, wat de rente verder op zal jagen, en als dat gebeurt moet de ECB laten zie goed voor haar woord te zijn. Gezien de impasse tussen ECB en de Duitse Bundesbank zou dat wel eens makkelijker gezegd dan gedaan kunnen zijn. De Spaanse staatsschuld stijgt ondertussen door, eind dit jaar komt het officiële cijfer boven de 85% van het GDP. Een stijging van minstens 17% in een half jaar! In 2013 zal het volgens de regering-Rajoy 90% worden. Minstens. Dat de inflatie omhoog schiet, van 2,7% naar 3,5%, lijkt nog maar een detail.

Voer voor complotdenkers
De kenbare ineenstorting van Spanje komt voor veel mensen als een verrassing, maar is dat niet echt. Al minstens een half jaar geleden was bij vakmensen algemeen bekend dat het in de regio’s helemaal mis ging, en ik heb daarover vorig jaar al artikelen gezien (niet in de Nederlandse of Internationale pers, dat spreekt). Inclusief de regio’s en andere kleinigheden werd de Spaanse schuld dit voorjaar al geschat op 133,8% GDP. Het is maar wat je weten wilt.

Een ander interessant detail wat Spanje aangaat, is dat een van de eerste regeringsdaden van premier Rajoy in april was, om de nationale voorraden traangas aan te vullen en een nieuwe chef van de Nationale Politie te benoemen. Niet zo”n algemeen bekend feit, maar omineus in het licht van wat daarna volgde.

Een andere manier om de stand van zaken in Spanje te bezien is de Misère-index, een combinatie van inflatie en werkloosheidscijfers:

Ter vergelijking de indices voor Italië, EU-gemiddelde, UK en USA:

Ondertussen richt de aandacht van de ECB en EU zich voornamelijk op de puur financiële problemen van Spanje. Niet alleen maakt dit kleine overzichtje naar mijn idee voldoende duidelijk, dat daarmee nog niet eens een begin kan worden gemaakt met het herstel van Spanje als zelfstandig functionerende economische eenheid. Tevens kan hierdoor niet objectief worden ontkend, dat zelfs als de situatie in Spanje kan worden gestabiliseerd, dit niet boven het niveau van een gemiddeld Zuid-Amerikaans land zal lukken.

Wat dat voor de gemiddelde Spanjaard en de sociale structuur van het land zal betekenen kunt u zelf bedenken. Niet ongebruikelijk is dat regeringen in uiterste nood proberen de aandacht af te leiden van hun eigen falen (in de meest algemene zin) door middel van het bespelen van nationale sentimenten. Als we kijken naar de ontwikkelingen in Catalonië zien we een recept voor echte ellende in de lucht hangen.

 

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.