De strijd om het Amerikaanse presidentschap laat nu een scheuring in de Republikeinse partij zien, maar wordt daarmee ook steeds meer een strijd van de Amerikaanse elite tegen de gewone, werkende Amerikaan. Een bijzonder schouwspel, maar niet noodzakelijk een situatie die in het voordeel van Hillary Clinton hoeft uit te pakken.

Het gnuiven bij de Washington Post is aan deze kant van de oceaan hoorbaar, maar wellicht juicht men te vroeg. Want de scheuring in de Republikeinse partij die Donald Trump feitelijk entameerde door een frontale aanval te doen op de leider van de Republikeinen in het Huis van Afgevaardigden kan de opmaat zijn voor een volledige politieke herschikking binnen de USA. De tijd lijkt er in ieder geval rijp voor.

De achtergrond van de aanval van Trump op Paul Ryan, in de nasleep van de video die afgelopen weekend vrij kwam, was op het eerste gezicht de terugtrekking van zijn steun aan Trump door Ryan. De reactie van Trump was logischer dan op het eerste gezicht leek. Hij zei publiekelijk dat hij Ryan vernietigen zou. Niet alleen heeft hij de verdenking dat die bewuste video op instigatie van Ryan openbaar werd gemaakt, en dat zijn ‘partijgenoten’ hem dus een mes in de rug staken. Maar wat belangrijker lijkt is dat Ryan inderdaad van de gelegenheid gebruik maakte om Trump te lozen, en optisch gezien daarmee zijn verkiezing onmogelijk te maken.

Optisch? Ja. Wat is de reden? Een logische. Ryan was ditmaal niet al bereid het op te nemen als kandidaat, maar nadat hij eerder running mate was, werd Ryan binnen de Republikeinse partij als een belangrijk toekomstig kandidaat gezien. Een Trump presidentschap zou die weg heel moeilijk maken, over 16 jaar (meestal wisselen Reps en Dems elkaar in een 8-jaarlijkse cyclus af) liggen de kaarten wellicht heel anders. Maar als Clinton met haar huidige gezondheid president zou worden, is dat wellicht maar voor vier jaar. Als leider van het Huis zou Ryan daardoor over vier jaar in een perfecte positie verkeren zijn kandidatuur te lanceren. Ryan heeft er nu dus een groot persoonlijk belang bij als Trump faalt.

Dat is punt één. Punt twee, is dat de Trump-campagne al een hele tijd de indruk wekt zich maar weinig gelegen te laten liggen aan veel gevoeligheden binnen de Republikeinse (partij)elite. Die elite toont voortdurend meer affiniteit te hebben met de partij-elite van Democratische signatuur dan met de wensen van de eigen achterban. De verbindende factor lijkt de neo-conservatieve factie te zijn die een buitenlandse politiek nastreeft die door Obama feitelijk overgenomen werd na zijn ambtsaanvaarding, en die dacht beide partijen in de zak te hebben. Tot Trump op het toneel, en deze grote meningsverschillen met de neocons bleek te hebben over de gewenste buitenlandse politiek. Sindsdien heerst feitelijk een politieke burgeroorlog binnen de Amerikaanse verhoudingen, met steeds meer Republikeinse hotemetoten die aankondigen niet op Trump te zullen stemmen.

Maar in de peilingen staat Trump er nog steeds niet erg slecht voor – ook niet omdat die peilingen steeds onbetrouwbaarder lijken.

Het proces dat nu gaande lijkt is dat Trump volledig los komt van zijn partij, die hem niet vervangen kan en zal op straffe van volledige versplintering. Dat is vaker gebeurd, en de partijelite hoopt na een nederlaag van Trump de scherven op te rapen en op oude voet verder te gaan. Maar Trump lijkt nu in eenzelfde situatie te zitten als ooit Pim Fortuyn. Zijn Republikeinse partij zou eerder ballast kunnen blijken, want als de sympathie die hij onmiskenbaar geniet onder gematigde Democraten zich naar steun vertaalt als hij slaags raakt met de Republikeinse elite, die ongetwijfeld nog veel minder populair is bij die gematigden, dan is een volledige omslag mogelijk.

Het gevolg zou kunnen zijn dat Trump als volledig onafhankelijk zal worden bezien, en daarmee een dilemma oplost dat veel Democratische Clintons-stemmers nu hebben. Veel gematigde Democraten kijken met evenveel weerzin naar Clinton, als naar een ongelikte beer van Republikeinse huize. Maar hoe ze reageren zullen op een ongelikte beer zonder vaste partij-affiliatie – al staat hij op een Republikeins ticket – is naar mijn weten nog nooit onderzocht.

Maar we lijken op het punt te staan om het in real life mee te maken. Deze verkiezingen zijn nog bepaald geen gelopen race. Verre van dat.