De tweedaagse Eurotop die vandaag in Brussel begint, start onder een slecht gesternte. Gisteren gaf de Franse president Hollande een interview aan de liberale Britse krant The Guardian, dat alleen gekarakteriseerd kan worden als een openlijke oorlogsverklaring aan de koers die Angela Merkel de afgelopen maanden heeft gekozen.

Aan de vooravond van de Eurotop over het Van Rompuy-voorstel voor een toekomstige volledige Europese unie heeft de Franse president Hollande zich voor het eerst sinds zijn aantreden prominent aan het gemeld, en de woorden die hij liet optekenen door The Guardian kunnen niets anders betekenen dan dat deze top nu al als mislukt kan worden gekenschetst. Tenzij Hollande bereid is te accepteren dat de Franse betekenis binnen de EU de afgelopen maanden dankzij zijn eigen falen vrijwel is verdampt, kan er in Brussel nu weinig meer worden afgesproken dan er gezamenlijk nog eens goed over na te denken.

Hollande’s lijstje is een hoogst onrealistische verzameling vrome Franse en socialistische wensen waarvoor echt geen ruimte is. Licht aan het einde van de crisistunnel, zo sprak hij (op zich al volstrekt lachwekkend, na 5 jaar zijn we mogelijk halverwege, maar garanties zal niemand geven). Nog erger was:

• a) de suggestie dat Merkel zich in deze crisis teveel heeft laten leiden door binnenlandse Duitse belangen

• b) de eis dat Merkel haar verzet tegen de beslissingen van de top van 29 juni opgeeft.

• c) de oproep aan de Eurozone om de kosten van leningen voor Spanje en Italië zo snel mogelijk terug te brengen

• d) de eis dat Griekenland de verzekering krijgt dat het niet uit de Eurozone zal worden gezet

• e) hij korte metten maakte met het Duitse verlangen naar een volledige politieke unie

• f) en bovendien alle Duitse kritiek verwierp op de recente handel en wandel van de ECB.

Ongeacht wat je persoonlijk van de diverse punten vindt: er is de afgelopen vier maanden sinds de top van 29 juni wel zoveel gebeurd, dat Hollande nu komt met eisen die deels gepasseerde stations behelzen. Voorts is zijn plotselinge afwijzing van een politieke unie in zekere zin een eigen afwijking van eerdere afspraken. Op dit moment met een dergelijk eisenlijstje komen is onrealistisch, en kan als weinig anders dan politieke chantage worden beschouwd, niet ongelijk aan de stunt die Rajoy en Monti in juni uithaalden.

Even concreet dit lijstje langslopend: ad a) is een pot-ketel kwestie. Hollande heeft zich de afgelopen maanden niet of nauwelijks met de EU beziggehouden. Ook in Frankrijk zelf is er op zijn activiteit vernietigende kritiek, en het heeft er alle schijn van dat hij meer dan drie maanden heeft nodig gehad om bij te komen van de schrik verkozen te zijn tot president der Republiek. Dat de Fransen het EU-belang plotseling boven het Franse zouden stellen is een gotspe zoals je er maar weinig tegenkomt. Het zou voor het eerst sinds de oprichting van de EGKS zijn.

Ad b) toont een gebrek aan realiteitszin. Wat Merkel op 29 juni door de strot gewrongen werd, was politiek onhoudbaar, en kan slechts worden gezien as zoethoudertje om dringender zaken bespreekbaar te maken, toen in juni (zie ook de eerdere opmerking over Rajoy en Monti). Ad c) en f) is een verkapte dreiging dat Draghi (ECB) zijn zin moet krijgen met zijn OMT, en dat het BVG (Karlsruhe) het zwijgen moet worden opgelegd. Ad e) is geen slechte zaak, maar weinig tactvol, aangezien deze conferentie juist daarover gaat, en de vorm die dat krijgen moeten zou. Ad d) tenslotte, zou de Griekse regering helemaal ontlasten van elke aansporing mee te werken aan de gezondmaking van de Griekse staat, en haar in een positie brengen die elke chantage mogelijk maken zou. Alsof het nog niet al erg genoeg is. En juist op een moment dat Griekenland en de Trojka een principeakkoord hebben bereikt:

During the visit, the EC/ECB/IMF staff teams and the authorities had comprehensive and productive discussions on the policies needed to restore growth, employment and competitiveness, secure fiscal sustainability in a socially balanced manner, and strengthen the financial system. The authorities and staff teams agreed on most of the core measures needed to restore the momentum of reform and pave the way for the completion of the review.

Niet dat we hier veel van hoeven te verwachten. Dit akkoord voorkomt dat Griekenland onverhoopt toch nog gespreksonderwerp zal worden in Brussel, mochten de overige besprekingen volledig vastlopen, waarop mag worden gerekend. 20 Oktober zal blijken dat er toch nog meer hobbels moeten worden genomen dan aanvankelijk werd verwacht. Griekenland haalt Kerstmis echt wel zonder iets getekend of ondernomen te hebben, maar rekent er ondertussen op dat de EU al spaart voor de aankoop van 2 miljoen Griekse kalkoenen.

Enfin.

Desalniettemin kan niet uitgesloten dat het binnenskamers daadwerkelijk tot een bijzonder onplezierige confrontatie komt tussen Merkel en Hollande, waarbij de laatste hardhandig door de drek van het bijna-bankroet van Frankrijk wordt gehaald. De geluiden over de wanhopige staat van de Franse economie en staatsfinanciën worden steeds luider, en beginnen tot de reguliere media door te dringen. Niet alleen heeft Hollande de afgelopen maanden opzichtig gefaald de relatie met Duitsland te cultiveren, maar het affront van het genoemde interview is in het licht van de ontwikkelingen van de laatste maanden bijzonder onverstandig.

De positie van Frankrijk als de economische nr 2 van de Eurozone is onomstreden, maar dat er aan die positie geen gewicht meer kan worden ontleend gezien de huidige Franse economische politiek is tot nog toe niet uitgesproken. Als is het een onloochenbaar feit. Hollande heeft ook nog opgeroepen tot gelijktijdige hulp aan zowel Spanje als Italië, waartegen dat laatste land zich overigens heftig verzet.

Het schijnt in Frankrijk nog niet te zijn doorgedrongen dat de economische mogelijkheden van Duitsland niet onbeperkt zijn. Zou Hollande werkelijk van mening zijn dat Duitsland – met Nederland, Finland en Oostenrijk in haar kielzog – in staat is zowel Spanje, Italië als Frankrijk zelf financieel overeind te houden? Nog een hele zwik kleinere probleemgevallen daargelaten? Of hoopt hij nog slechts Duitsland te dwingen eenzijdig uit de EU te stappen, zodat ook Frankrijk zich als verlost van de zuidelijke ballast kan beschouwen? Het blijft een dubieuze aanpak, omdat de vraag of Frankrijk het op haar eentje redden kan, niet eens met zekerheid positief kan worden beantwoord. Een onttakeling van de Eurozone zou Frankrijk naar men vermoedt het hardst treffen.

Kosten wereldwijd: 17 biljoen.

Probleem blijft dat Hollande een godgeklaagde amateur is. Als Sarkozy deze koers gekozen had, was duidelijk geweest wat hij er mee had willen bereiken: er uit. Hollande heeft met het doorzetten van zijn potentieel rampzalige “rijkentax” van 75% al laten zien dat hij zich niets aantrekt van deskundig advies. Als is de enige logische verklaring voor deze Franse koers dat het land op een nette manier wil proberen zich aan allerlei verantwoordelijkheden te onttrekken. Want dat Duitsland alles betalen kan, is een illusie.

 

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.