Waar Spanje worstelt met Catalonië en Baskenland, welke regio’s beiden plotseling met kracht lijken aan te sturen op  een vertrek uit de Spaanse eenheidsstaat, lijkt Italië nu plotseling kandidaat om volledig uit elkaar te vallen.

In Italië is de bevolking van de regio Veneto plotseling in verzet aan het komen tegen de regering in Rome, en de eerste kreet om onafhankelijkheid is al geslaakt. Venetië? We vergeten dit soort zaken vaak makkelijk, maar de staat Venetië verloor pas zo’n 200 jaar terug zijn onafhankelijkheid. Tussen 1400 en 1600 was het echter een geduchte Europese macht met veel invloed in het Middellandse zeegebied.

Belangrijker is dat het een relatief rijke regio is binnen Italië, slechts Lombardije (rond Milaan) staat economisch hoger aangeschreven. Toch lijkt de economie niet de enige factor te zijn, want ook in Sicilië en het tamelijk armoedige Sardinië lijken bewegingen gaande. De homogeniteit van Italië is nooit heel sterk geweest, en als land bestaat het pas iets minder dan 150 jaar. Net als in het geval van Duitsland is het ontstaan van de Italiaanse staat te danken aan het 19e-eeuwse nationalisme, maar al spoedig na de Italiaanse eenwording bleek dat het allemaal niet zo eenvoudig samenging, doordat er tussen de regio’s grotere cultuurverschillen bleken te bestaan dan iemand zich had gerealiseerd.

Drie weken terug beschreef ik het proces dat gaande is in verband met Catalonië als concentrische deconstructie, en in meerdere Europese staten – vooral de grotere – blijken lokale elites nu plotseling te beseffen dat zij binnen het systeem van hun nationale soevereiniteit de financiers van een nationale transferunie zijn. En neigen ze er toe te proberen dit proces van nationale belastingheffing die is gericht op het stutten van minder daadkrachtige delen van de natie zoveel mogelijk in te perken.

Wat nu gebeurt heeft een eigen logica. Het streven vanuit de EU is er op gericht de nationale cohesie te ondermijnen, teneinde een Verenigd Europa eenvoudiger te kunnen besturen. De huidige constructie van natiestaten met hun regeringsleiders die de facto het bestuur van de Unie vormen, zou zelfs bij een vloeiende evolutie naar dat Verenigde Europa vermoedelijk op de schop gaan, maar dan als gevolg van een beweging van bovenaf. Wat nu gaande is werkt andersom: rijke regio’s proberen zich te ontworstelen aan versterkte belastingheffing van de natiestaat, omdat deze hen meer beperkingen oplevert dan kansen op ontplooiing.

In een Verenigd Europa lijkt de optimale bestuurseenheid zo ongeveer de omvang te hebben van de regio’s de nu proberen zich onafhankelijker van de natie op te stellen. Vaak drijven deze bewegingen bovendien op een sentiment van historische rechtvaardiging, zoals bijvoorbeeld het geval is met Schotland in het VK. Maar het is gevaarlijk om zich daar blind op te staren, aangezien de motor van dit verzet ligt in de wens meer greep te houden op de vruchten van eigen arbeid.

Op dit moment lijken de Eurocraten in Brussel weinig te voelen voor dit lokale streven. Teveel gedoe, en een te groot risico voor de Europese stabiliteit. Het wachten is echter op een beleidsambtenaar met strategisch inzicht die de praktische voordelen voor het bewind in Brussel in een allesomvattend strategisch plan onderbrengt, met als doel een volledige herschikking van de bestuurlijke indeling van de EU op de langere termijn. De EU is de natuurlijke vijand van de Europese natiestaat, omdat dit proces een stap is op weg naar een federatie naar Amerikaans model..

Een land als Nederland zou hiervan kunnen profiteren, want ons relatieve gewicht zal dan toenemen. Ook is er weinig logica te vinden in een opdeling van ons land, al zullen er ongetwijfeld Groningers zijn die met de gasbel van Slochteren in de onderbuik vinden, dat ze de rest van het land al lang genoeg hebben geduld.

Een dergelijke ontwikkeling zal gecoördineerd verzet tegen de dictaten vanuit Brussel ernstig belemmeren. Hoe vermakelijk het mogelijk ook lijkt te zijn, in de grond is het een huiveringwekkende ontwikkeling.

 

 

Eerder verschenen op Dagelijkse Standaard.