Hoe slecht veel Europese banken er voor staan lijken maar weinig mensen te beseffen. Er wordt winst gemaakt, toch? Ja en nee, de chaos lonkt.

Dat er bij de grote Europese banken nog geld wordt verdiend is eigenlijk een wonder. Dat overigens ook nog eens kleiner is dan we denken. De enorme verliezen van Deutsche Bank besprak ik eerder reeds. Dat ik het in datzelfde stuk ook had over de risico’s die een aanstaande renteverlaging van de ECB met zich meebracht kreeg minder aandacht. maar wie met dat indachtig de situatie van de Europese banken bekijkt lopen de rillingen over de rug.

Zo is de situatie van het eveneens Duitse Commerzbank (formeel de nummer 2 van het land) al minstens zo slecht als die van Deutsche (het idee van een fusie ketste af), die zich de laatste weken leek te stabiliseren. De Duitse politiek laat het even afweten, maar zou minstens zozeer moeten rillen als de bankiers. Een mooi voorbeeld daarvan is dat de Duitse regering op dit moment uit lijkt te zijn op het dumpen van haar aandeel in Commerzbank, dat dateert van de crisis van 2009. Bloomberg meldde vandaag:

Commerzbank AG’s biggest shareholder, Germany, is seeking outside advice about its stake as Chief Executive Officer Martin Zielke readies the bank’s new strategic plan.

Want:

The German government took a stake in Commerzbank as part of a bailout during the financial crisis a decade ago. The state has said it would need to sell its stake at 26 euros a share ($29) to break even. The stock currently trades at about 5.4 euros.

Dat verlies van 80% op deze investering lijkt Duitsland nu maar te willen nemen. Dat is niet alleen een slecht teken voor de bank, maar ook een stil signaal over de afwezige bereidheid van Duitsland om haar systeembanken te hulp te schieten mocht dat nodig zijn. De gedachte dat de door de EU ingestelde bankenunie daarvoor voldoende achtervanger is ken je niet serieus menen, al vrees ik dat de Bundesregering precies dat doet.

De Duitse overheid heeft de afgelopen jaren wel haar staatsschulden significant verminderd:

NIRP [1]
Maar als we bijvoorbeeld kijken naar Spanje, dan zien we hoezeer het mis is binnen de Europese bankensector. Commerzbank is niet de enige bank waarvan de aandelen zich nooit hebben hersteld van de klappen van 2009:

Over the last decade, as rates have gone from low to zero, to below zero, the shares of Spanish and European banks have been crushed, re-crushed and, for good measure, re-crushed again. Over the twelve years since May 2007, when Europe’s seemingly interminable banking crisis began, the Stoxx 600 bank index has plunged 75%, and is now back where it first had been in October 1995:

Nemen we als voorbeeld de Spaanse bank Sabadell, dan begint u te begrijpen dat de gepubliceerde winstcijfers van banken maar een klein deel van het verhaal vertellen:

Sabadell reported first-half net income of €532 million, a 340% increase on last year. Yet its shares have responded by plunging every day since, for four main reasons:

1. 1. Falling margins. If, in September, Draghi does what he does best and cuts EZ interest rates even deeper into negative territory, the pressure on the bank’s margins is only likely to get worse. Sabadell’s CEO, Jaime Guardiola, has even opened up the possibility of charging individual depositors interest on their accounts, which would send these deposits fleeing.
   2. Its huge exposure, via TSB, to the UK economy, which could be just three months away from feeling the full brunt of a no-deal Brexit.
   3. Its wafer-thin capital buffers. Spanish banks have the lowest solvency ratio (11.1% CET1 fully loaded) in the Eurozone, behind even the likes of Cyprus (11.4%), Italy (11.9%), Greece (12.7%) and Portugal (12.8%). And Sabadell has the lowest solvency ratio of all Spanish banks.
   4. Another huge fine from Brussels could be in the offing. Spanish banks may soon have to pay out billions of euros in compensation to mortgage holders if the European Court of Justice rules, later this year or early next year, that the IRPH mortgage reference index, used in over a million mortgages, was abusive. Sabadell is estimated to have total exposure to IRPH of around €800 million while Caixabank could end up holding a tab for some €6.7 billion, which could be enough to wipe it out completely.

En de Spaanse banken zijn geenszins uniek. Het verhaal van de Italiaanse banken verschilt nauwelijks:

Over de Franse banken zien we weinig rampverhalen, maar dat is ook omdat die van banken in andere landen ernstiger zijn (Duitsland), of verbonden met de slechte economische situatie in de betreffende landen (zoals Italië, Portugal en Griekenland). Dat een eenoog koning wordt, maakt echter niet dat die banken het goed zien. Net als de rest van het veld zitten zij vast in het eurokeurslijf, en worden gedwongen staatsleningen te kopen tegen rentes die negatief of nul zijn. Na vijf jaar nul- of negatieve rentes zijn het niet de banken die profiteren van de omweg die staatsleningen nodig hebben omdat monetaire financiering van staten door de centrale banken formeel (en volledig terecht) verboden is. Het zijn de Europese banken die door de Europese overheden volledig leeggezogen blijken. De publiek beleden eis (die we al enige tijd niet meer horen) dat de banken hun kapitaalbuffers moeten versterken, werd effectief tegengegaan door de verliezen die de banken leden op de manier waarop hen staatslenigen in de maag werden gesplitst. Om de economie gaande te houden? Dat is het verhaal, maar de economie geeft er geen blijk van. Het houdt wèl de overheidsfinanciën van veel economisch zwakke broeders binnen de EU gaande – door de lage c.q. negatieve rente kunnen die overheden goedkoop lenen. En dat doen ze.

Als we even over onze schouder kijken, zien we dat het in de USA niet beter is: The U.S. Financial System Rests on 5 Mega Banks. The bank holding companies of these same five banks as of March 31, 2019 are sitting on unthinkable levels of derivatives.

De Europese bankensector wordt derhalve door de negatieve rente gemangeld en ligt feitelijk op apegapen. Speciaal die in de eurozone, moet ik daar nadrukkelijk aan toevoegen, want de landen die daarbuiten gebleven zijn hebben een eigen finacnieel beleid en kunnen zich derhalve onttrekken aan de stunts die de ECB toepast om de verhoudingen binnen de eurozone werkbaar te houden. Anderzijds begreep ik gisteravond van een contact dat je in Denemarken (buiten de Eurozone) thans een hypotheelk voor 20 jaar kunt afsluiten tegen een nulrente. De staten buiten de eurozone volgen de ECB zoveel mogelijk omdat oplopende monetaire verschillen hun economische competitiekracht zou vermorzelen. De Duitse banken klagen dan ook terecht over de ECB:

Banks are currently paying some 7 billion euros ($7.8 billion) per year to the ECB on cash parked there that exceeds mandatory reserves. This would rise to 8.8 billion euros if the deposit rate was cut to -0.5%, according to Reuters calculations, based on data to end-June.

Een nieuwe renteverlaging zou de trekker overhalen. Een uitzondering maken voor de Europese banken, bepleiten hun directievoorzitters nu. Dat zou echter vooral de banken in Duitsland en Frankrij kten goede komen.

With global trade tensions morphing into a currency war, the ECB is likely to cut its -0.4% deposit rate – effectively a charge on banks’ idle cash – further into negative territory in September. Markets are pricing a rate of -0.6% by the end of 2019.

Het resultaat? Dat de pensioenfondsen als enigen de klappen op moeten vangen. Het zal het verder verlagen van de pensioenen versterken en versnellen, want ook die werden via de hierboven geschetste weg door de EU leeggezogen. NB: staatspensioenen in de meeste Europese landen zijn van staatswege gegarandeerd, en staan dan ook op de nationale begrotingen. Die worden door dit stuntwerk dus juist gestut. Het ABP en de pensioenfondsen uit de privarte sector daarentegen…. Het rendement op staatsleningen is zo ongeveer nul, terwijl er wel degelijk een onderliggende inflatie bestaat. Maar de rente is al sinds tijden lager dan die reéel bestaande inflatie, omdat dat de euro-overheden beter uitkomt.

De enige reden dat de prijzen van obligaties nog op enig niveau blijven is omdat de ECB ze opkoopt – met vers gedrukt geld.

The cut will probably be accompanied by a pledge to keep rates at rock bottom for even longer and by new bond purchases – all measures aimed at keeping a lid on the euro and euro area borrowing costs.

Zoals het er nu voor lijkt te staan heeft de EU haar eigen bankensector vernietigt en veel pensioenfondsen ernstig aangetast ten behoeve van het volhouden van een voor alle eurolanden betaalbaar renteniveau van staatsleningen. En dat in een periode dat de economie relatief goed draaide. Wat er gebeurt als een recessie ons treft? Niemand die het weet, en niemand die er over na wil denken. Opnieuw de rente verder omlaag gooien, om de economie te stimuleren? Het is gekkenwerk, en de economie stimuleren doet het echt niet, zo is al gebleken.

De realisatie van de gevolgen van vijf jaar bizarre monetaire experimenten komen zoals altijd op het bordje van de belastingbetaler. Free lunches bestaan niet, en overheden eten al een decennium hun buikjes rond zonder te betalen.

---

1. NIRP – Negative Interest Rate Policy (NIRP), of ook wel: No interest rates paid