De grote Nederlandse politieke partijen hebben in grote meerderheid voor zichzelf besloten dat regentesk gedrag verre de voorkeur geniet boven volksvertegenwoordiging.

Dat dat niet snel veranderen zal – ondanks de groeiende druk uit de samenleving – laat het huidige gedrag van de PvdA-elite zien. Volgens de regels van de Regentenpartij zijn zij als uitgaande regeringsfactie aan de beurt voor een grote hap uit de baantjeskoek, en dat zien we dan ook met verve gebeuren. Regenten die van het pluche worden geplukt dienen zo snel mogelijk elders ondergebracht te worden. Een meewegende gedachte lijkt dat teveel indolentie buiten het parlement tot teveel onafhankelijk denken en ongewenste politieke activiteiten zou kunnen leiden. De Nieuwe Wegen van Jacques Monasch zijn een voorbeeld van zoiets dat men niet te vaak wenst mee te maken.

Intussen heeft partijleider Asscher beloofd oppositie te voeren om het vertrouwen van het electoraat in zijn partij te herstellen. Kompaan Dijsselbloem heeft het over het opnieuw opbouwen van de sociaaldemocratische partij. De golf baantjes die men nu al voor zichzelf regelt – onder regie van de incompetente minister van Binnenlandse Zaken Plasterk die naar verluidt zelf maar net het burgemeesterschap van Den Haag misliep eerder dit jaar – vertelt een ander verhaal. De PvdA heeft de keuze tussen regentesk en volksvertegenwoordiging lang geleden al gemaakt, en ziet blijkbaar geen reden daar van af te wijken. Daarmee heeft PvdA-leider Asscher een keus gemaakt die leidt naar opheffing van zijn factie.

Of is het een autonoom proces waarop de partijleiding geen greep heeft?

Maak u geen illusies – als de partijleiding niet wil dat iemand een baantje accepteert, dan gebeurt het eenvoudig niet. Ik heb dat eind jaren tachtig als lid van twee van dergelijke selectiecommissies van heel nabij zien gebeuren, en het heeft mij geen enkele twijfel gelaten over de werking van dat spel, en wie er invloed op hebben. Wie zich daaraan niet conformeert, en op eigen kracht een baantje probeert binnen te halen krijgt niet alleen dat baantje niet, maar zal ook op langere termijn geen aanbeveling meer krijgen. De partijtijgers weten wel beter dan dat te proberen.

In de tijd dat de Regentenfacties allemaal nog heel groot waren in de Kamer, had elk van de grote partijen een Kamerlid dat zich exclusief bezig hield met de toekomstige burgemeestersbenoemingen. Die zorgde ook voor het attenderen van partijgenoten op vrijkomende functies en effende indien kansrijk alvast het veld. De partijleider hield daarop van achter de coulissen nauwkeurig toezicht. Het resultaat daarvan zien we terug in onderstaande tabel.

Dit geeft onderbouwing aan een aantal observaties die ik hier al eens eerder heb gedaan, namelijk dat de ChristenUnie ook onderdeel is van de Regentenpartij, en dat GroenLinks daarbinnen maar half vertrouwd werd (wordt?). (De SGP-burgemeesters staan bekend als zeer competent, maar zitten vooral in kleine gemeenten.) De geruchten dat Femke Halsema in de running is om burgemeester van Amsterdam te worden wijst op een grote innerlijke herschikking van het systeem, die zou onderstrepen dat men de PvdA als definitief passé beschouwt. Maar niet meer dan dat.

Dat desondanks recent Arnhem en Zaanstad aan de PvdA toevielen heeft meer te maken met de multiculturele agenda en het trekken aan touwtjes door Plasterk, dan iets anders. Onderstaand ziet u het geklets van iemand die niet weet (of dat pretendeert) hoe het binnen zo’n commissie werkt, en hoe sollicitatieprocedures worden gemanipuleerd.

Vertrouwenscommissie D66, SP, VVD, PvdA, CU, GL, PvdD en 3 lokale partijen droeg Marcouch voor.Hoezo ondemocratisch? https://t.co/fDOqdhkerV

— Tom-Jan Meeus (@tomjanmeeus) July 4, 2017

Enthousiast ondersteund door de altijd zo betrouwbare NOS.

Herinnert u zich nog de klucht die werd opgevoerd toen men meende dat de bevolking wellicht geïnteresseerd was in de verkiezingen van een burgemeester? In Utrecht? Men schoot Henk Westbroek preventief af als ‘ongeschikt’, en uiteindelijk werd er een verkiezing gehouden tussen … twee uitverkoren PvdA’ers. Toen daar maar een paar procent van de Utrechtse bevolking voor op kwam dagen werd geconcludeerd dat het volk het niet zitten ziet.

Je moet maar durven.

Enfin, een reden te meer om het huidige systeem van de burgemeestersbenoemingen te attaqueren. Als je in Nederland politiek iets wilt veranderen, is het afzagen van de poten onder de eigen toekomstvoorziening van politici cruciaal.